Türkiye İstatistik Kurumu hem dördüncü çeyrek hem de 2020 yılı büyüme rakamlarını açıkladı. Geçen yılın son çeyreğinde yüzde 5.9, 2020'de yüzde 1.8 oranında büyümüş, Türkiye ekonomisi. Pandemi yüzünden ikinci çeyrekte gelen yüksek küçülme sonrası Merkez Bankası'nın para politikalarını tamamen gevşetmesi ve bu kapsamda faizleri reel negatif düzeylere kadar indirmesi ve parasal tabanı genişleterek kredi kanallarını açması, geçen yılın ikinci yarıyılını deyim yerinde ise kurtarmış. Para Politikası Kurulu son toplantısı sonrasında yayımladığı basın duyurusunda dördüncü çeyrekte de yüksek büyümenin geleceğinin altını çizmiş ve nedenini 'yüksek kredi büyümesinin birikimli etkisine' bağlamıştı.
Merkez Bankası'nın bu tanısını BDDK verilerinden açıkça izleyebiliyoruz. Üçüncü çeyrekte kredi büyümesi 160 milyar TL'ye ulaşmış. Daha sonra Kasım ayında Merkez Bankası'ndan sıkılaştırma politikalarına dönüş olunca kredi büyümesi son çeyrekte 80 milyar TL civarında gerçekleşmiş.
Yani Merkez Bankası'nın tespitine göre kredi büyümesi sıkılaştırmaya rağmen dördüncü çeyrekte de devam etmiş.
İÇ TALEP İTİCİ GÜÇ
Net bir şekilde görüyoruz ki büyümenin itici gücü yine iç talep olmuş. Dış talebin yani net ihracatın etkisi alışageldiğimiz gibi negatif yönde seyrediyor. Bırakın katkıyı büyüme rakamını biraz aşağı çekiyor.
Detaylar şöyle...
TÜİK harcama, üretim ve gelir yaklaşımları ile GYSH'yı ve ondaki dönemsel değişimi hesaplıyor. Harcama yaklaşımına göre hane halkının ve kamu kesiminin tüketimleri, özel ve kamu kesiminin yatırım harcamaları ve net ihracat katkıları büyüme hızını veriyor.
Hanehalkı dördüncü çeyrekteki harcamasını bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 8.2 artırmış. Kamu kesimi ise tüketimini sadece yüzde 2.3 oranında yukarı çekmiş. Buna karşın yatırımları ifade eden sabit sermaye oluşumu yüzde 10.3 yükselmiş. İhracat yüzde 15.4 aşağı gelirken ithalat yüzde 7.4 yukarı çıkmış.
Büyümenin sektörlere yansıması da şu şekilde olmuş; Sanayi yüzde 2 büyürken doğal olarak hizmet sektörü yüzde 4.3 küçülmüş.
Küçülen diğer sektör ise inşaat...
Bu sektördeki daralma yüzde 3.5 seviyesinde gerçekleşmiş. Tarım da yüzde 4.8 ile sanayi gibi büyüyen diğer sektör olmuş.
SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME
2020 yılının 3 çeyreği yüz yılda bir yaşanan pandemi sorunu ile geçti.
Ekonomik açıdan ezberlerin bozulduğu bir yıldı. İlk kez bazı sektörler kapanmıştı.
Belirsizliklerin ve risklerin çok yoğun olduğu bir yılda pozitif büyümek gerçekten önemli... Ancak diğer önemli konu da bu büyümenin bedelinin ne olduğu... Bedel mi? Enflasyon ve cari açık yükselmiş ve hane halkı kredi borcu daha da artmış.
Kısacası genişleyici para politikalarının klasik sonucu yine karşımıza çıkmış.
Sevindirici olan, gerek Bakan Lütfü Elvan'ın, gerekse TCMB Başkanı Naci Ağbal'ın büyümenin ardında yurtiçi talebin etkili olduğunu ve oluşabilecek riskleri dikkate aldıklarını beyan etmeleri. Özellikle Merkez Bankası'nın sürdürülebilir büyüme için fiyat istikrarını olmazsa olmaz koşul olarak kabullenmesi, her koşulda sıkı duruşundan taviz vermeyeceğini açıklaması, 2021 yılında yüzde 5'ler civarında bir büyümenin yakalanması olasılığını yükseltiyor. Yeter ki siyasi otorite de Merkez Bankası'nın arkasında dursun. Daha da önemlisi belli bir seviyenin üzerinde büyüme oranına ulaşmanın bedelini minimize edecek yapısal reformların zaman kaybetmeden kararlılıkla uygulanabilmesi.