Bildiğiniz üzere sosyal güvenlik sistemimizde uzun vadeli sigorta kolları ve kısa vadeli sigorta kolları olmak üzere iki farklı sigorta türünden primler alınmakta ve çalışanlara haklar sağlanmaktadır.
Bu yazımda kısa vadeli sigorta kollarından sağlanan haklardan olan iş kazası ve meslek hastalığı ile ilgili bilgiler vermeye çalışacağım.
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI HÜKÜMLERİ HANGİ SİGORTALILAR HAKKINDA UYGULANIR?
Hizmet akdi ile çalışanlar yani 4/a kapsamındaki sigortalılar, Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile köy ve mahalle muhtarları yani 4/b kapsamındaki sigortalılar, Ceza infaz kurumları ile tutukevlerinde çalışanlar, Aday çırak, çırak ve stajyerler, Harp malulleri ile vazife malullüğü aylığı bağlanmış malullerden Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında çalışmaya devam edenler, Türkiye İş Kurumu kursiyerleri, Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri, İntörn öğrenciler Tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışan sigortalılar Ek 9 uncu maddede belirtilen şartlarda ev hizmetlerinde çalışan sigortalılar Tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz çalışanlar diğer sigortalılardan farklı olarak; iş kazasının olduğu tarihten en az on gün önce tescil edilmiş olmaları, sigortalılıklarının sona ermemiş olması ve prim ve prime ilişkin herhangi bir borcunun bulunmaması şartıyla iş kazası sigortasından yararlandırılırlar.İşyerinde yaşanan her olay/kaza iş kazası olarak değerlendirilir mi? Bunu için bir takım gerekli unsurlar aranmaktadır.
HER KAZA İŞ KAZASI MIDIR?
Bir kazanın iş kazası sayılması için kaza geçiren kişinin kaza geçirdiği anda sigortalı olması yada sigortasız çalıştırılıyor olsa dahi yaptığı işin hizmet akdi unsurlarını taşıyor olmasıdır. Daha sonra kazayı geçiren kişinin kaza sonucu bedence veya ruhça özre uğraması ve kaza ile sonuç arasında illiyet bağının bulunması gerekmektedir.
Bu genel şartların dışında 5510 sayılı Kanunun 13 üncü maddesine göre; a) Kazanın sigortalının işyerinde bulunduğu sırada olması, b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yani 4/b kapsamında ise yürütmekte olduğu iş nedeniyle olması, c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda olması, d) 4/a kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelmiş olması gerekmektedir.
İŞ KAZASININ BİLDİRİM SÜRESİ
İşyerinde bir kaza meydana geldiğin de işveren tarafından kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, Sosyal Güvenlik Kurumu'na ise kazadan sonraki 3 işgünü içinde bildirim yapılması gerekmektedir.
Eğer kaza işverenin kontrolü dışındaki bir yerde meydana gelmiş ise bu sefer Sosyal Güvenlik Kurumuna kazanın öğrenildiği tarihten itibaren 3 işgünü içinde bildirim yapılması gerekmektedir.
Eğer kaza geçiren kişi kendi nam ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yani 4/b sigortalılık statüsünde ise bu sefer kazanın meydana geldiği tarihten itibaren bir aylık süreyi geçmemek şartıyla, bildirim yapmaya engel halin ortadan kalktığı günü takip eden günden başlanarak kendisi tarafından üç işgünü içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi gerekmektedir.
İş kazası bildirimleri e-bildirge programı üzerinden elektronik olarak https://uyg. sgk.gov.tr/IsvBildirimFormu/ gooKullaniciLogin.do linki üzerinden yapılmaktadır.
BİLDİRİMİN YAPILMAMASI
İş kazası bildirimlerinin yapılmaması durumunda 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 14 üncü maddesi ile işveren, iş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü, sağlık hizmet sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmekle yükümlü kılınmıştır.
Aynı Kanunun 26'ncı maddesinde ise söz konusu yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere idari para cezası uygulanacağı öngörülmüş ve uygulanacak idari para cezası miktarı da işyerinde çalışan sigortalı sayısına ve işyerinin tehlike sınıfına göre farklılaştırılmıştır.
Buna göre iş kazası bildirimini süresinde yerine getirmeyen işverenlere, 2019 yılı için 3.825 TL ile 11.475 TL arasında değişen tutarlarda, sağlık hizmet sunucularına ise 3.825 TL tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.
Önümüzdeki hafta meslek hastalığı ile devam edeceğiz.
Sosyal Güvence İçinde Kalın...