Hastalandığımız zaman vücudumuz sinyaller vererek bizi uyarır. Vücut mikrop, virüs ve bakterilerle önce kendisi mücadele eder, bu mücadele yeterli gelmez ise doktordan yardım almak şarttır. Belediyeler de insan vücudu gibidir. Sağlıklı işleyişini kaybetmeye başladıklarında dışarı sinyaller verirler.
Belediye içerisindeki işleyiş problemlerine zamanında tedbir alınmazsa belediyede adamsendecilik, adam kayırma, rüşvet ile başlayan bir kanser gibi her yeri kaplayan 'YOZLAŞMA' meydana gelir.
Belediyede işlerin raydan çıktığının da belirtileri vardır. Kamu adına denetleme yapan müfettişler ve benim gibi uzun yıllar belediyelerde yöneticilik yapanlar kolayca görüp anlarlar. Belediye yönetimi önce bu kentle ilgili yapmak istediği her şeyi belirttiği 5 yıllık stratejik planı hazırlar. Daha sonra bu planda bahsettiği konuları yerine getirmek için 3 yıllık taslak bütçeyi ve ilk yılın kesin bütçesini hazırlar.
Eğer bütçeyi okumasını biliyorsanız stratejik planda söylenen yatırım ve hizmetlerin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini anlarsınız. Planlanan bütçede yıl içinde sık sık aktarmalar yapılıyorsa, o belediyenin yönetim kadrosundaki bürokratlarda planlama eksikliği var ya da işlerini önemsemiyorlar demektir.
TEMSİL VE AĞIRLAMA
Özel Kalem Müdürlüğü Bütçesindeki "temsil ve ağırlama giderleri" ise adından da anlaşılacağı üzere törenler, kutlamalar, konserler, yemekler, hediyeler ve başkanın seyahatlerinin bir kısım harcamaları için kullanılır. Vatandaşın tepkisinden kaçınmak için konser ve kutlama gibi bazı etkinlikler Kültür Müdürlüklerinin bütçesine aktarılır. Bu kalemlerdeki harcamalar yöneticilerin ya zevk ve sefa içinde yaşadıklarını ya da halkın parasına sahip çıktıklarının göstergesidir.
Belediyelerin gelir bütçesi hep yüksek belirlenir. Yıl sonunda gelir tahminleri çoğunlukla tutmaz. Bunun nedeni 4734 sayılı ihale kanununda 'Doğrudan temin' olarak adlandırılan ihalesiz mal alımı yapma maddesi ile ilgilidir. Yani ihale yapmadan istediğiniz malı istediğiniz kişiden almanıza olanak sağlayan denetlenmesi neredeyse imkansız olan bu usul ile mal alımlarınız o yıl için planladığınız bütçenizin %10'nu geçemez. Belirlediğiniz gelir bütçesi 100 milyon TL ise 10 milyon TL doğrudan alım yaparsınız ama yıl sonunda bütçeniz 70 milyon TL olarak gerçekleşir. En fazla bütçe görüşmelerinde muhalefet üyeleri sizi başarısız bulur.
Belediye yönetimi her yıl gerçekleşmeyen bütçe gelirleri ile yola devam eder.
GİZLİ İŞSİZLİK SİGORTASI
Personel giderleri belediye bütçesinin iyi anlaşılması gereken kalemlerinden biridir.
Kanunen çalıştırdığınız personel için yaptığınız tüm harcamalar bütçenizin % 40'ını aşamaz. Ama bu kuralın da arkasından dolaşarak güvenlik hizmeti, sosyal bakım elemanı hizmeti vs. adı altında ihaleler yaparak personel çalıştırırlar.
İzmir'de bütçesinin yarıdan fazlasını personel çalıştırmak için harcayan belediyeler var. Bu ise gizli işsizlik sigortası gibidir. Belediye eş-dost, tanıdık ve partililere maaş vererek kaynak aktarıyordur.
Belediyedeki hastalıklı yapıyı incelemeye bir sonraki bölümde devam edeceğiz.