Türkiye'de emeklilik şartları değişik reformlarla sürekli güncellendi. Daha önce erken emeklilik imkanları varken 1999'dan sonra bu biraz kısıtlandı.
2008'de her üç kurumun (SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı) SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) çatısı altında birleşmesinin ardından ise emeklilik yaşı 65'lere kadar yükseldi. Fakat eski sigortalıların, yani 9 Eylül 1999 öncesi ilk defa işe girmiş olanların bir avantajı var. Bu arkadaşlarımız daha az prim ve yaşla emekli oluyor. Hatta 3.600 günü (10 yıl) ve 15 yıllık sigortalılık süresini buldular mı şansları artıyor. Bu konuda çok soru geliyor.
Bunlardan birisi de Cemil Tok isimli okurumuzun sorusu:
1994 yılında sigortalı oldum. Aralıksız 10 yıldan fazla çalıştım. Şu anda çalışma imkanım yok. 3.720 günüm var. Bu prim günüyle emekli olabilir miyim?
- Önce Cemil Bey'in sorusunu cevaplayalım, sonra bu konuda biraz bilgi verelim. Cemil Bey, evet emekli olabilirsiniz. 3.600 gün size yetiyor. Tabii yaş şartı önemli. Yaşınızı yazmamışsınız ama aşağıda vereceğim tabloya göre 56-57 yaşını beklemeniz gerekecek. Peki bu nasıl oluyor? Özetle anlatmaya çalışayım.
İlk şart 9 Eylül 1999'dan önce sigortalı olmak. İkincisi 10 yıl (aralıklarla da olabilir) yani 3.600 gün fiilen çalışıp prim ödemek. Sigorta olduğunuz tarihten bugüne 15 yıl geçmesi de diğer şart. Cemil Bey'in bilgilerine bakarsak 15 yıllık sigortalılık süresi 2009'da dolmuş. 10 yıllık çalışması da (3.600 günü) 2004'te tamamlanmış. Tabloya bakınca 56 yaş görünüyor.
En erken emeklilik için kadınlar 08.09.1981 tarihinden önce işe girmiş ise, 3 bin 600 prim gününü tamamlayarak 50 yaşını doldurduktan sonra başka şarta bakılmaksızın emekli oluyor. Erkekler ise 08.09.1976 tarihinden önce ilk defa sigortalı olmuşlarsa yine 3 bin 600 günü tamamladıktan sonra 55 yaşında başka şarta bakılmaksızın emekli oluyor.
Yukarıdaki iki formül zaten en kolay yol. Ama bu tarihlerden sonra işe girenler ve ilk defa sigortalı olacaklar için farklı sistemler uygulanıyor. Bu kez yaş ve kademe devreye giriyor. İlk defa işe girdiğiniz tarih ve 3 bin 600'ü tamamladığınız tarihe göre kadınlarda yaş 58'e, erkeklerde ise 60'a kadar yükselebiliyor. Burada Cemil Bey'in sorusundan yola çıkarak 4A yani SSK'lıların kısmi emekliliğini anlattık. Kısmi yaştan emeklilik hem Bağ-Kur'lular için hem de memurlar için de mümkün. Bağ- Kurlularda prim gün sayısı 5.400'e (15 yıl) çıkıyor. Tabii yaş şartı da yine 65'i buluyor. 08.09.1999 günü ve sonrasında işe giren memurlarda kısmi emeklilik için 5400 gün ve 61 yaş aranıyor
15 YIL 3600 GÜN EMEKLİLİK
Tamamlama tarihi Erkek (yaş) Kadın (yaş)
24.05.2002-23.05.2005 56 52
24.05.2005-23.05.2008 57 54
24.05.2008-23.05.2011 58 56
24.05.2011-23.05.2014 59 58
24.05.2014 sonrası 60 58
NOT: 15 yıl 3600 gün ve erkeklerde 55 kadınlarda 50 yaşın hangisi en son tamamlanıyorsa o tarih geçerli...
NOT 2: Tablo 24.05.2002 tarihinden başlıyor. 23.05.2002 tarihine kadar 15 yıllık sigortalılık süresini ve 3.600 günü doldurmuş olanlar kadın ise 50 erkek ise 55 yaşında emekli olabilir.
İKİNCİ EMEKLİLİK YOK
Emekli olduktan sonra bir şirkette çalışmaya devam ediyorum. İkinci bir emeklilik imkanım olur mu? Sinan KAYA
-Emekli olduktan sonra bazı istisnalar dışında iki maaş alarak çalışmanın önünde bir engel yok. Zaten ülkemizde birçok emekli çalışmaya ya da kendi işini yapmaya devam ediyor. Fakat emekli olduktan sonra çalıştığınız zaman sizin için yatırılan primler sadece kısa vadeli primlerden oluşuyor. Bu yüzden ikinci bir emeklilik imkanı vermiyor. Ancak şimdi Bireysel Emeklilik Sistemi ile ilgili çalışmalar var. O zaman ikinci bir emekli maaşı imkanı gelecek.
DİKKAT PARANIZ YANMASIN
Hatır sigortası diye bir şey duydum. Bu şekilde çalışmadan sigortalı olunup emeklilik hakkı kazanılır mı? Ayşe TEKİN
- Ayşe Hanım evet böyle bir tabir var ama bu maalesef yasal değil. Yani siz hiç çalışmadan evde oturarak bir şirketten sigortalı gösteriliyorsunuz. Buna hatır sigortası deniliyor. Hatta bunu kötüye kullanıp insanları dolandıranlar bile var. Sigortanızın geçerli olması için fiili çalışma şartı bulunuyor. SGK bunu tespit ederse hem yatırdığınız paralar yanar hem sigortalılığınız iptal olur hem de şirket ceza alır. O yüzden eğer çalışma imkanı yoksa isteğe bağlı sigorta size göre. Detaylarını bu köşede anlatmıştım.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
28.10.1992 tarihinde sigortalı oldum. 05.09.1970 doğumluyum. 5800 günüm var. Ne zaman emekli olurum? Saliha TURAN
- 20 yıl 49 yaş ve 5600 prim günü şartlarınız bulunuyor. Buna göre 20 yılınız 2012'de dolmuş. Priminiz de tamam. Yaşınızın dolacağı 05.09.2019 tarihinde emekli olursunuz.
1968 doğumluyum. 20.05.1995 tarihinde işe başladım. Fakat çok çalışamadım. 1800 gün primim var. Emekli olma şansım var mı? Yeşim KURU
- İşe giriş tarihinize göre 20 yıl 51 yaş ve 5750 prim günü şartlarına tabisiniz. Yılınız tamam, yaşınız ise 2019'da dolacak. Fakat priminiz eksik. Bu yüzden çalışmanız gerekiyor. Eğer çocuklarınız varsa üç çocuğa kadar 6 yıl borçlanabilirsiniz. 3.600 günden emeklilik için ise 58 yaşını beklemeniz lazım.