Türkiye son bir aydır döviz kuru üzerinden bir saldırıya uğruyor.
Gerek ekonomi yönetimi gerekse Merkez Bankası aldığı tedbirlerle bu saldırıları karşılıyor. Piyasadaki dolarla iş yapmanın azaltılması yönünde de önemli adımlar atılıyor. Son olarak menkul ve gayrimenkul alım satım ile kiralama sözleşmelerinde döviz üzerinden belirlenmiş bedellerin 30 gün içinde Türk lirasına dönüştürülmesiyle ilgili Cumhurbaşkanı Kararı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Ücretin dolar olması yasak mı?
Dövizle iş yapılmaması konusu çalışma hayatında da bir hüküm olarak bulunuyor. İş Kanunu'na göre çalışanların ücretlerinin döviz cinsinden ödenmesi mümkün değil. Tüm ödemeler Türk Lirası olarak yapılmak zorunda.
Dolar ile anlaşma yapanlar ne olacak?
İş Kanunu'nun 32.
Maddesi'nde "Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak kural olarak, Türk parası ile işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir.
Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak, yabancı para olarak kararlaştırılmış ise ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödeme yapılabilir" deniliyor. Dolayısıyla işveren ile çalışan euro ya da dolar üzerinden ücret anlaşması yapmış olsa bile, ödemeler Türk lirası üzerinden yapılmak zorunda.
Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?
Çalışanların işten ayrılmaları durumunda anlaşılan para cinsi ne olursa olsun yine kıdem tazminatı da Türk lirası olarak ödeniyor.
Döviz cinsinden yapılan tüm hesaplamalarda da ortaya çıkan miktarın Türk Lirasına çevrilerek ödenmesi gerekiyor. Bu konuda Yargıtay kararlarında da döviz cinsinin Türk lirasına çevrilerek tazminatın hesaplanması yönünde hükümler bulunuyor.
İCRADA TL ZORUNLU
Döviz ile alacak sözleşmesi yapılır mı?
Borçlar Kanunu'na göre yapılan alacak sözleşmelerinde ülke parası ile ödeme hükmü bulunuyor. Ancak sözleşmede dövizle ödeme maddesi varsa durum değişiyor.
Borçlar Kanunu madde 99'da "Konusu para olan borç ülke parasıyla ödenir.
Ülke parası dışında başka bir para birimiyle ödeme yapılması kararlaştırılmışsa, sözleşmede aynen ödeme veya bu anlama gelen bir ifade bulunmadıkça borç, ödeme günündeki rayiç üzerinden ülke parasıyla da ödenebilir" deniliyor.
Para ödenmez ise icra davası nasıl açılıyor?
Ancak bu borçların ödenmemesi durumunda konu icra dairesine gelirse durum değişiyor. İcra İflas Kanunu'nun 58 maddesinde "Alacağın veya istenen teminatın Türk parasıyla tutarı ve faizli alacaklarda faizin miktarı..." ifadesiyle TL cinsinden takip yapılabileceği zorunlu hale getiriliyor.
Böylece alacak döviz de olsa TL'ye çevrilerek takip yapılabiliyor ve harç yatırılıyor.
SERVİS SÖZLEŞMEDE OLMALI
İş yerimizden bize servis hizmeti verileceği söylenmişti ama gerçekleşmedi.
İşveren servis sağlamak zorunda mı?
Yusuf ŞAHİN
İş Kanunu'na göre işverenin servis sağlama yükümlülüğü yoktur. Ancak iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesinde servis ile ilgili bir madde varsa işveren servis sağlamakla yükümlüdür.
Bu yüzden öncelikle sözleşmenize bakmanız gerekiyor.
Eğer sözleşmenizde böyle bir madde yoksa sadece söz verildiği için servis sağlanması zorunlu olmayacaktır.
3 yıldır bir işyerinde çalışıyorum. Gerçek maaşım yerine SGK'ya asgari ücret bildiriliyor.
Bu durumda ne yapabilirim?
H.A.
Durumu ALO 170 ile bildirebilirsiniz. Ayrıca eğer ayrılmak istiyorsanız tazminatınızı alarak ayrılma hakkınız da bulunuyor. İşveren bu şekilde prim ve vergi kaçırıyor, suç işliyor. O yüzden bir an önce durumu yetkili birimlere bildirin. İleride alacağınız emekli maaşı, kıdem tazminatı gibi haklarınız da bu yüzden daha düşük olarak hesaplanacaktır.
Ben emekli olduktan sonra çalışmaya devam ediyorum.
Yeniden prim ödemelerim sürüyor. Acaba bu durum emekli maaşımı artırır mı? Suat KARA
Şu anda 4/A sigortalı çalışıyorsanız, emeklilikten sonra adınıza yatan primler destek primidir ve kısa vadeli sigorta primleridir.
Bu primlerin emekli maaşını artırma etkisi bulunmuyor.
Sadece sağlık için primler yatırılıyor. Dolayısıyla bu primlerin ikinci bir emeklilik sağlamak ya da mevcut emekli maaşını artırmak gibi bir özelliği bulunmuyor.
Emekli maaşınız yapılan zomlar ile artacaktır.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM
Annemin işe giriş tarihi, 01.06.1995.
Toplam iş gücü, 605. Sigortadan sonra 2 çocuğu var. Emeklilik durumu nasıl olur? Yağmur ÖZTÜRK
Annenizin tam emeklilik şartları 20 yıl 52 yaş ve 5825 gün. Kısmi emeklilik için ise 3.600 gün ve 58 yaş. 2 çocuk için 1440 gün borçlanabilir ancak yine çalışıp prim ödemesi gerekir.
Babam 10.03.1958 doğumlu. 10.10.2009 tarihinde sigortalı oldu. 3200 günü var. Nasıl emekli olur? Ramazan CENİK
Babanız geç sigortalı olmuş. Şartları 60 yaş ve 7200 gün. 4 bin gün daha prim ödemesi gerekiyor.
Kısmi emeklilik için ise 25 yıl sigorta süresi şartı var.
1969 doğumluyum askere 1989'da gittim.
İşe girişim 10.07.1992.
7900 günüm var. Sinan ATAK
25 yıl 53 yaş 5600 gün şartlarınız var. Yıl ve prim tamamlanmış. 14 aylık askerlik borçlanmasıyla yaş şartını 52'ye düşürebilir ve 2021 yılında emekli olursunuz.
Aksi takdirde emeklilik tarihi 2022 olacak.