Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın geçtiğimiz hafta açıkladığı Yeni Ekonomi Programı'nın en önemli bölümlerinden birisini Bireysel Emeklilik Sistemi ile ilgili yeniden yapılandırma açıklaması oluşturdu. Bu konu günlerdir tartışılıyor, bazı kesimlerce de çokça speküle ediliyor.
Sanki çalışanların maaşından zorla para alınıyormuş gibi bir algı oluşturuluyor. Oysa kesilen paralar yine çalışanın hesabına aktarılıyor, hatta devlet de buna üçlü bir katkı yapıyor. Şimdi yeni düzenlemeyle bu kazanç daha da artırılacak. İsterseniz kafalardaki sorulara kısa kısa cevap verelim.
- Kimler yararlanıyor?
45 yaşın altındaki çalışanlar zorunlu olarak sisteme dahil ediliyor ve maaşlarından kesinti yapılıyor. Burada katılma tarihini çalıştığınız şirketin personel sayısı belirleyecek.
Binden fazla çalışanı olanlar:
1 Ocak 2017
250-999 çalışanı olanlar:
1 Nisan 2017
100-249 çalışanı olanlar:
1 Temmuz 2017
50-99 çalışanı olanlar:
1 Ocak 2018
10-49 çalışanı olanlar:
1 Temmuz 2018
5-9 çalışanı olanlar:
1 Ocak 2019
Memurlar:
1 Nisan 2017
Mahalli idareler ve KİT'ler:
1 Ocak 2018
- Çalışanlar ne yapacak?
Çalışanların bir şey yapmasına gerek yok. Tüm işlemleri işveren yapacak. Hazine Müsteşarlığı'nın belirlediği BES şirketlerinden birisi ile anlaşarak katkı paylarını buraya aktaracak.
- Maaştan ne kadar kesinti olacak?
Her çalışanın prime esas kazancının (brüt maaşının) yüzde 3'ü kesilerek BES hesabına aktarılacak.
- Sistemde kalmak mecburi mi?
2 ay süreyle sistemde kalmak zorunlu olacak. Çalışanlar bu iki ay içinde çıkmak istediklerini söylerlerse kesintiler iade edilerek çıkış işlemleri yapılacak.
Çalışanın cayma talebi alındıktan 10 gün sonra parası iade edilecek. İlk 3 yılda sistemden ayrılanlara devlet katkısı verilmeyecek.
Devlet katkısı hak ediş oranı 3-6 yıl için yüzde 15, 6-10 yıl için yüzde 35, 10 yılını dolduranlar için yüzde 60, sistemde en az 10 yıl bulunan ve 56 yaşını tamamlayan çalışanlar için yüzde 100 olacak.
- Devlet hangi katkıları yapacak?
Maaşınızdan kesilen miktarın yanında devletin üç ayrı katkısı olacak. Sizin yatırdığınız kadar paranın yüzde 25'ini de devlet ilave edecek. İki ay sonunda sistemde kalmaya karar verirseniz ayrıca 1.000 lira daha hesabınıza aktarılacak. 10 yıl sonunda emekli olmayı seçerseniz devlet biriken paranın yüzde 5'ini daha size verecek.
- Ne kadar ödenecek ve sonunda ne olacak?
Sistemde 10 yıl kalan ve 56 yaşını dolduranlar emekliliği hak edecek. İsterse toplu para, isterse maaş alacak.
YENİ DÜZENLEME GELİYOR
- Yeni dönemde ne değişecek?
Meclis'ten geçen yasaya göre; ilgili bakan; yasa kapsamında sağlanan devlet katkısının, ilgililerin hesaben takip edebilmesini sağlayacak şekilde taahhüt olarak hesaplanmasına, bu tutarların nemalandırılmasına ve hak kazanma koşulları dikkate alınarak nemalarıyla birlikte ödenmesine karar vermeye; devlet katkısının nemalandırılmasına, bin lira tutarındaki ilave devlet katkısının yıllar itibarıyla yeniden değerlemesine ve ek devlet katkısının azami limiti ile iade edilmesine ilişkin esasları belirlemeye yetkili olacak.
- Ne anlama geliyor?
Daha önce üç ayrı katkıda bulunan devlet böylece kendi katkılarının nemalandırılmasını da sağlayabilecek.
Böylece BES sisteminde olanların kazançları biraz daha artacak.
YIL ŞARTI İÇİN ÇALIŞMAK ZORUNLU DEĞİL
- Kızım 18 yaşından önce SSK'lı oldu. 2ay çalışıp ayrıldı. 2000 yılına kadar eğitim sebebi ile çalışmadı.2000 yılında tekrar çalışmaya başladı.1994 yılında 18 yaşını bitirdi. 20 yıl olan emeklilik süresi tekrar işe başladığı 2000 yılından itibaren mi yoksa çalışmadığı halde 18 yaşını bitirdiği 1994 yılından itibaren mi hesaplanacak? Faruk POLAT
Emeklilik hesabı yapılırken üç ayrı şarta bakılıyor. Bunlar yaş, yıl ve prim gün sayısı. Yaş işe giriş tarihine göre belirleniyor.
Yıl ise sigorta olunan tarihten bu güne kadar geçen süreyi gösteriyor. Prim gün sayısı ise fiilen çalışılan ve primi ödenen günleri gösteriyor.
Dolayısıyla çalışılsa da çalışılmasa da yıl şartı geçen süreyi gösteriyor. Kızınız eğer ilk sigorta olduğu tarihte fiilen çalışmış ve primi ödenmişse sigortası geçerlidir.
Eğer staj veya çıraklık ise emeklilik hesabından sayılmıyor.
Yıl şartı ise 1994'ten sonra yani 18 yaşını doldurduktan sonra hesaplanıyor. Böylece 2014 yılında kızınız 20 yıllık yıl şartını tamamlamış oluyor.