Geçtiğimiz hafta Türkiye'nin merakla beklediği asgari ücret açıklandı ve 2023 yılında ödenecek en düşük ücret net 8.500 TL olarak belirlendi. Yıl başından bu yana yüzde 100 artmış olan asgari ücret için Temmuz ayı itibariyle artış oranı yüzde 54.7 oranında oldu. Bu rekor artış aslında Ocak ayında yılın ilk zammını alacak emeklileri de umutlandırdı. Başkan Recep Tayyip Erdoğan da yaptığı açıklamalarda emeklilere ve memurlara bir refah payının geleceğinin işaretlerini vermişti.
Bütün bu gelişmeler ışığında enflasyon artışının dışında farklı bir zam bekleniyor. Burada hem seyyanen bir iyileştirme, hem refah payı eklenmesi hem de taban maaş artışı şeklinde iyileştirmeler bekleniyor. Yine asgari ücrete yapılan yüzde 54.7'lik artış da söz konusu olabilecek. Memur emeklileri için toplu sözleşme artışına da ilave gelebilir. Özellikle SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin 3.500 TL olan taban maaşının yükseltilmesi de söz konusu olacak.
NASIL BELİRLENİYOR: SSK ve Bağ-Kur emeklileri ile memurlar ve memur emeklilerinin maaş artışlarını 3 Ocak'ta açıklanacak olan Aralık enflasyonu ve dolayısıyla ortaya çıkacak olan 6 aylık oran belli edecek. SSK ve Bağ-Kur emeklileri 6 aylık enflasyon oranı kadar artış alırken memur emeklileri ve memurlar ise yüzde 8 olarak belirlenen toplu sözleşme artışına ilaveten enflasyon farkı alıyor. Şu ana kadar 5 aylık enflasyon verisi belli oldu. Bu verilere göre SSK ve Bağ-Kur emeklilerine yüze 14.05, memurlara ve memur emeklilerine yüzde 15.11 zam oluştu. Şimdi aralık ayı enflasyonu bekleniyor. 3 Ocak'ta bu veri açıklandığında 6 aylık oran da ortaya çıkacak.
HANGİ ORAN BEKLENİYOR? 6 aylık enflasyon oranı ile ilgili yapılan yıl sonu enflasyon tahminlerine göre hesaplamalar yapılıyor. Merkez Bankası tahmini, Orta Vadeli Program hedefi ve yapılan anket sonuçlarına bakıldığında enflasyonun yüzde 65 ile yüzde 72 arasında bir oranda çıkması bekleniyor.
Bu tahminlerden yola çıkarak yapılan hesaplamalara göre de 6 aylık enflasyon verisinin yüzde 20'ler civarında çıkması bekleniyor. Buna göre eğer refah payı gündemde olmasaydı SSK ve Bağ-Kur emeklileri yüzde 20'ler civarında zam alabilecekken, emekli sandığı emeklilerine ise yüzde 8'lik toplu sözleşmeye ilaveten yüzde 13 lük bir enflasyon farkı verilecekti. Ancak bu yıl farklı bir uygulama da devreye girebilecek.
ZAMLARA ASGARİ ÜCRET AYARI
6 aylık enflasyon belli olduktan sonra emeklilere verilecek ek zamlar konusunda bir değerlendirme yapılacak.
2022 yılı başında da benzer bir uygulama yapılmış ve yüzde 5 olan toplu sözleşme zammı 2.5 puan artırılmış SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin de taban maaşı artırılarak seyyanen zam yapılmıştı. Bu yıl ise birkaç formül bulunuyor. Bu formüllerde refah payı bulunurken asgari ücrete yapılan yüzde 54.7'lik artış da ihtimaller arasında yer alıyor.
KİM KAÇ LİRA ALACAK- Birinci formüle göre yüzde 20'ler civarındaki enflasyon oranına 10-15 puanlık bir refah payı eklenmesi söz konusu olabilecek.
Bu durumda enflasyon oranı yüzde 35'lere kadar çekilecek. Bunun anlamı SSK ve Bağ-Kur emeklisine yüzde 35 oranında artış yapılması söz konusu olacak. Bu durumda memur emeklilerinin zam oranı ise toplu sözleşme artışı ile birlikte yüzde 38'e yaklaşmış olacak. Ancak bir başka beklenti ise artış oranının asgari ücret artışına eşitlenmesi. Yani yüzde 54.7'lik oranın emekliler için de uygulanması şeklinde. Bu formüller sonunda en düşük Bağ-Kur esnaf emeklisi maaşı 5 bin lirayı geçecek.
Taban maaş artırılırsa seyyanen artış ile tamamlanacak. 2000 öncesi SSK emeklisinin en düşük maaşı ise 7 bin liraya yaklaşmış olacak. Bir başka formülde ise toplu sözleşme oranının artırılması söz konusu olabilecek.
Yüzde 8 olarak belirlenen toplu sözleşme oranı yükseltildiğinde memurların ve memur emeklilerinin alacağı zam oranı da yüzde 30'ları geçmiş olacak. ayrıca bir refah payı eklenmesi de oranı daha yukarı taşıyacak.
Memur emeklisinin refah payı ile birlikte en düşük maaşı ise 8.205 lirayı bulacak.
Bir diğer artış ise taban maaşlarda olacak. Bilindiği gibi en düşük SSK ve Bağ-Kur emekli maaşı temmuz ayında 3.500 TL'ye çıkartılmıştı. Bu artış yapıldığında ise asgari ücret 5.500 liraya çıkartılmıştı. İki ücret oranlandığında en düşük emekli maaşı asgari ücretin yüzde 63'ünü geçiyor.
Bu oranlama yeni asgari ücrete de yapılabilecek. Bu durumda 8500 lira olan yeni asgari ücrete göre bir taban emekli maaşı belirlenirse rakam 5.360 lirayı bulacak. Bir başka hesaplama ile asgari ücrete yapılan yüzde 54.7'lik oran taban emekli maaşına uygulanırsa bu durumda en düşük SSK ve Bağ-Kur emekli maaşı 5.400 lirayı geçecek.
TABAN MAAŞ HEPSİNİ ARTIRIR: Taban maaşın 5 bin liranın üzerine çıkacak olması aslında bu civarda maaş alan diğer emekliler için de ek bir seyyanen artış anlamına gelecek.
Örneğin şu anda 4 bin lira ya da 5 bin lira ya da 6 bin lira maaş alan emekliler taban maaşın 3500 liradan 5.500 liranın üzerine çıkmasıyla enflasyon ve refah payının dışında bir seyyanen artışa da kavuşmuş olacak. Taban maaş ile diğer emekliler arasındaki oran böylece korunacak
EK GÖSTERGE DE DEVREDE: Bütün bu artış formüllerinin dışında 15 Ocak itibariyle devreye girecek olan 3600 ek gösterge de özellikle memur emeklilerinin maaşlarına ek bir artış getirecek. Burada 2.500 TL'yi bulabilecek ek artışlar da emekli memurların maaşlarına yansıtılmış olacak.
DUL YETİMLER VE SOSYAL YARDIMLAR- Emeklilere yapılacak artış oranları dul ve yetim maaşı alanlara da aynen yansıtılacak. Böylece örneğin yüzde 35'lik bir artış yapılmışsa dul yetim maaşı da aynı oranda artmış olacak. Taban maaş artışı ise dul yetimlere hisse oranında yansıtılmış olacak. 65 yaş aylığı, engelli aylığı ve evde bakım parası gibi sosyal yardımların artışında ise farklı bir formül uygulanıyor. Bu sosyal yardımlar memur emeklisine yapılacak zam oranında artırılıyor. Böylece Ocak ayından itibaren sosyal yardımlar da memur emeklilerine yapılacak zam oranında artmış olacak.
İLK AYLIKTA HESABA GEÇECEK- Yapılacak zamlar SSK ve Bağ- Kur emeklileri için Ocak ayı maaşıyla birlikte uygulanacak. Bu emekliler ayın 17'sinden itibaren maaş aldıkları için zamlı maaş kendilerine yatırılacak.
Memur emeklileri ise ayın ilk üç gününde maaş aldıkları için zamsız olarak ücretlerini alacak.
Daha sonra ay içinde zam farkları hesaplarına yatırılacak.