İş hayatına dair merak edilen soruları yanıtlayan Ekonomi Yazarı Faruk Erdem, kıdem tazminatı, şirket devri ve ölüm aylığı gibi konularda önemli bilgiler verdi. İşte sorularınızın cevapları...
● Bir firmada 5 yıldır çalışıyorum. Bu ay sonunda evleneceğim. Evlilik nedeniyle işten ayrılıp tazminatımı alma hakkım var mı/ bunun için ne yapmam lazım? Kaç yıllık tazminat alırım? Yeşim KIZIL
Kural olarak işten kendi isteğiyle ayrılan (istifa) işçi, kıdem tazminatı alamamaktadır. Ancak, yasal düzenleme gereği; kadın işçiler, evlilik nedeni ile işten ayrılmaları durumunda, çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatına hak kazanabilmektedirler. Bu haktan yararlanılabilmesi için; iş sözleşmesinin evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde yazılı olarak feshi, evliliği gösteren belgenin işverene sunulması, feshin gerekçesinin evlilik olduğunun açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Siz de evlilik tarihinizden sonraki 1 yıl içinde işverene başvurup tazminatınızı talep edebilirsiniz. Burada sizin için 5 yıllık çalışma sürenize göre son brüt maaşınız üzerinden tazminatınız hesaplanıp ödenecektir.
FİRMA SATILIYOR
Yaklaşık 50 kişinin olduğu bir işyerinde çalışıyoruz. İşyerimiz bir başka firmaya satılıyor. Yani patronumuz değişecek. İçimizden bazı arkadaşlar bu yeni iş veren ile çalışmak istemiyor. Bu durumda işten ayrılarak tazminatlarını alabilirler mi? İş yerinin satılması kıdem tazminatını gerektirir mi? (bir grup işçi)
Herhangi bir işyerinin kısmen veya tümüyle devredilmesi durumunda, söz konusu işyerinde çalışmakta olanlar aynı şartlarla çalışmaya devam ederler.
İşyerinin devri, çalışanların yasal hakları konusunda herhangi bir kayba yol açmaz ancak bu devir, işçiye de haklı fesih nedeni oluşturmaz. Yani işyerinin devri nedeni ile işten ayrılan bir işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekmemektedir. Haklı fesih şartları İş Kanunu'nda belirtilmiştir
Burada iş yerinin el değiştirmesi gerekçesi bulunmuyor. Ancak bir ayrılma olduğunda kıdem tazminatı hesaplanırken, ya da yıllık ücretli izin haklarının belirlenmesi gerektiğinde devir öncesi ve devir sonrası oluşan toplam çalışma süresi esas alınmalıdır.
Yeni işveren eski süreleri yok sayamaz. İşçiler için o işyerine ilk başladıkları tarih geçerlidir.
ÖLÜM AYLIĞI KESİLMEZ
Annem, ölen babam üzerinden ölüm aylığı almaktadır. Annemin işe girerek sigortalı olarak çalışması durumunda ya da kendi çalışmasından dolayı emekli olması durumunda babamdan aldığı aylık kesilir mi? Kemal TAN
Ölüm aylığı alan eşlerin aylığı iki durumda kesilir. Birincisi ölüm aylığı alırken evlenmeleri, ikincisi ise vefat etmeleri halinde aylıktan düşerler. İşe girip çalışmaları veya emekli olmaları halinde eşlerden alınan aylık kesilmez.
Dolayısıyla anneniz çalışsa da emekli de olsa ölüm aylığı kesilmez. Ancak çalışmadığı
sürece yüzde 75 oranında aldığı ölüm aylığı çalışmaya başladığında ya da emekli olduğunda yüzde 50'ye düşer.
GİYDİRİLMİŞ ÜCRETE DİKKAT
Kıdem tazminatı hesaplanırken sadece maaşa mı bakılıyor. Diğer ödemeler hesaba katılıyor mu? Ayşen TEKİN
Herhangi bir iş sözleşmesinin kıdem tazminatını gerektiren bir nedenle feshi durumunda, çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenmektedir.
Bir yıldan artan sürelerde oranlanarak hesaplamaya dahil edilecektir.
Kıdem tazminatı hesaplamaları sırasında işçiye ödenen ücretin yanı sıra, kendisine düzenli olarak sağlanan tüm para ve para ile ölçülebilen menfaatlerin (yol parası, yemek parası, düzenli olmak koşulu, ikramiye ödemeleri v.b.) brüt tutarları dikkate alınmaktadır. Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinde geçerli olan kıdem tazminatı tavanı ile sınırlandırılmıştır.
İSTİFA EDENE İZİN PARASI
İşyerimizde 3 yıldır çalışan bir arkadaşımız işten ayrıldı. Arkadaşımız 3 yıldır izin kullanmadı. Kendi ayrıldığı için tazminat ödemeyeceğiz. Tazminatsız işten ayrılan işçiye geriye dönük izin parası ödeyecek miyiz? Süleyman SARIYILDIZ
İş kanununa göre İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde yani tazminat verilip verilmeyeceğine bakılmaksızın işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. İşçiye çalıştığı dönem içinde kullanmadığı izinlerin toplamı kadar yani 3 sene çalışmış ise ve hiç izin kullanmamış ise 42 günlük ücreti tutarında izin parası ödenmesi gerekir.