Dünya Kovid 19 ile ekonomik anlamda ciddi bir sınav veriyor.
Bu sınavı en az hasarla atlatmak ülkelerin kriz yönetimindeki başarısı ile doğru orantılı. 1637 Lale Soğanı Krizi, 1878 Ekonomik Krizi, 1929 Büyük Buhran, 1946 Krizi, 1994 Meksika Krizi, 1997 Asya Ekonomik Krizi, 1998 Rusya Krizi, 2001 Krizi, 2008 Küresel Ekonomik Kriz, 2018-20 Döviz ve Borç Krizi ve Kovid-19 gibi finansal, reel, siyasal, ödemeler dengesi, kamu borçları krizi, doğal afetler, salgın hastalıklar gibi pek nedenden ortaya çıkan bu krizler ekonomiyi derinden sarsmıştır. Bu krizler yaşadığımız sürece de son bulmayacak.
Bana göre gelecekte ortaya çıkacak ve etkisi tarihte en şiddetli olacak kriz küresel iklim değişikliğinden ortaya çıkacak krizlerdir. Başta gıda sektörünü ve üretimi derinden sarsacak olan bu kriz, insanoğlunun sonunu bile getirebilir.
KÜRESEL ISINMAYA DİKKAT
Son birkaç gün havaların aşırı ısınması, hatta 47 derecenin üzerine çıkması, tehlike çanları ile küresel ısınmayı hatırlattı. Kovid 19 sürecinde insanların evde kalması bile küresel ısınmanın etkisini hafifletmeye yetmedi.
Geçtiğimiz aylarda köşemde birkaç kez kaleme aldığım gibi araştırmalar küresel ısınmanın iki temel nedeninin fosil yakıtlar ve insan faktörü olduğunu belirtiyor. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC), sera gazı emisyonlarındaki artışın insan faktörü olduğunu kanıtladı. Fosil yakıtların kullanılması atmosferdeki karbondioksit oranının artmasının ana sorumlusu.
FOSİL YAKITA KARŞI TEKNOLOJİ
Fosil yakıtlar kullanmadan hayatın devam etmesi yaşadığımız bu teknolojik çağda mümkün. Kovid- 19 ile birlikte hızla adapte olduğumuz teknolojinin olumlu etkilerini yaşantımıza entegre edebiliriz.
Hızlı ve ciddi bir kararlılıkla yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş yapabiliriz. Sektörlerde inovatif çalışmalar, yeni üretim teknikleri geliştirebiliriz. Dünyaca ünlü bir ayakkabı firması okyanustaki plastiklerden spor ayakkabı üretti. Girişimcilerin ve iş dünyasında görev yapan herkesin çevreye faydalı iş modellerine yöneltmesi, tüketicilerin bu ürünleri tercih etmesi özendirilmelidir.
ÇEVRE DEDEKTİFLERİ
Öte yandan çevre, geri dönüşüm ve su kullanımı konusunda Türkiye'nin çok fazla bilince ihtiyacı var. Acaba kaç kişi sanal su ve su ayak izi kavramını biliyor ve araştırıyor? Halen su içtiği pet şişeyi, maskesini, eldivenini sokağa atan insanlar o kadar çok ki. Mesela Türkiye'de bir anket yapılsa kaç kişi bir naylonun doğada 400 yıldan yaşadığını ve çözülemediğini bilir?
Bilse çöpünü doğaya bırakır mı?
Su kullanımı konusunda da ciddi bir eksiklik var. Suyu boşa harcayan, bilinçsizce kullanan insanları eğitmemiz gerekiyor.
Kuraklığın zararı asla telafi edilemez.
Çevre konusunda devletimizin ciddi bir çalışma yapması şart. Okullarda hatta her hane için eğitimler, kamu spotları, yazılı ve görsel medya çalışmaları denetimler vb. gibi. Mesela Çevre Dedektifleri kadrosu oluşturulabilir. Bu dedektifler doğaya zarar verenlere, bilinçsizce davrananlara, etrafa çöp atanlara ceza kesebilir.
Önlemek ödemekten daima ucuzdur.
Maalesef ki önlemek için caydırıcı ceza yöntemleri, gelişmekte olan ülkeler için en keskin yöntem oluyor.
Küresel ısınmanın en büyük tehlikesi susuzluk ve oksijen yetersizliğidir. Su olmadan hayat olamaz. Gıda sorunu ile nasıl baş edeceğiz? Yeni türeyen hastalıklar ile nasıl mücadele edeceğiz?
Ok yaydan çıktı, tehlike ve yeni krizler kapıda. Zararın neresinden dönersek kardır.