Pandemide, aynı zaman kesiti içinde, dünyanın birçok ülkesinde aşırı yaygın bir şekilde, insanlarda ortaya çıkan bulaşıcı hastalık söz konusudur. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), en son 2009 yılında domuz gribi ile ilgili böyle bir karar almıştı. WHO'nun bu konuda referansları, genel olarak, yeni bir virüsün tanımlanması, bunun insanlara kolayca geçebiliyor olması ve/veya insandan insana kolay ve sürekli bulaşabilmesini kapsar. WHO, pandemi ilanı ile, ülkelerin kamu sağlığını korumaları için sağlık, ekonomik ve sosyal önlemleri almaları, yeterli kaynaklar yaratıp, tıbbi acil süreçlere yönelik eylem planları uygulamaları ile vatandaşlarını risklerden korumalarını ister. Ayrıca her bir vakanın test ya da ilk muayene aşamasından itibaren tespit ve izolasyonunun yapılarak tedavi edilmesinin garanti altına alınmasını gözetir. Nihayetinde amaç, dünya vatandaşlarının korunmasıdır. Korona virüsü salgını gibi kesin bir tedavinin ve aşının olmadığı durumlarında, pandemi ile mücadelede, önleyici tedbirlerin en sıkı şekilde uygulanmasından başka çareniz yoktur.
İSPANYOL GRİBİ
Kovid 19 pandemisi ile 192 ülke, insanlık tarihinde ilham alınacak bir çaba ile kahramanca mücadele etmekte. Her gün açıklanan vaka ve ölüm sayıları içinde binlerce insan büyük bir mağduriyet içinde ve tüm önlemlere rağmen, virüs yayılmaya devam ederek dünya için ciddiyetini koruyor. Akla, sıklıkla 1918'de yaşanılan İspanyol gribi salgını geliyor. Birinci Dünya Savaşı devam ederken, önce Avrupa'ya sonra da dünya yayılan İspanyol gribi ile dünya iki yıl uğraşmıştı ve üç büyük dalgada 50 milyon insanın ölümü ile sonuçlandı. Elbette,102 yıl önceki sağlık altyapısı ile kıyaslanmayacak imkanlara ve kamu sağlığı açısından organizasyonlara sahip olsak da, İspanyol gribinden yine de alınacak dersler söz konusu. Dönemin datalarına göz gezdirildiğinde, 1918 Mart'ında ortaya çıkan salgın için ilk aylarda gerekli önlemler alınmamış, Ağustos ayında ciddi tedbirler gündeme gelmiş ve nihayetinde aynı yılın Aralık ayında da bir kontrol söz konusu olabilmiş. Ancak, kati başarı algısı yüzünden, hastalık çok sayıda ölüme yol açmasına rağmen, sıkı karantina, sağlık bilgisi ve izleme önlemleri azaltılınca, salgın 1920 yılının ilk aylarına da kadar devam etmiş. Bu süreç, CoVid19 pandemi süreci için okuyucularımıza bir fikir verebilir diye düşünüyorum.
KÜRESEL SAĞLIK
Pre corona zamanlarında, ülkelerin total bütçeleri içinde sağlık harcama oranları(GSYİH) kıta Avrupa'sında yüzde 10'ların altında seyrediyordu!
OECD verilerine göre sağlık hizmeti alan kişilerin kendilerinin yaptığı harcamalar ise total meblağın yüzde 10'u ile yüzde 40'ı arasında değişmekte idi. Bu oranların, ulusal ölçekte uygulanan sağlık politikalarının liberal, Bismakien ya da karma olmasına göre değiştiği de ortada. Küresel sağlık harcamaları her yıl ortalama yüzde 5 arttığı ve yıl itibari ile 13 trilyon doları bulan küresel sağlık sektörü için, korona salgınının ilk sonuçları bu bütçenin katlanması ve kamu sağlığı ile koruyucu sağlık altyapılarının artması şeklinde olacağı aşikar. Genel olarak, sağlık sektörünün hizmet dönüşümünün de uzaktan erişimli ve MEMBS denilen mikroelektromekanobiyolojik sistemlere entegre nanoteknolojik dijital platform ve yapay zeka tanımlı olacağını düşündüğümüzde, bunların üzerine eklenecek hastalık genlerinin yok edileceği genetik ve rekombinant mühendisliği ile,CoVid19 pandemisinin en büyük radikal değişikliği sağlık sektöründe yapacağını söyleyebiliriz.