Küresel kriz, görmezden gelmeye çalıştığımız Türkiye ekonomisinin yumuşak karnı olan "işsizlik sorununu" ortaya çıkarmıştı. Yaklaşık son 8 yıldır yüzde 10'lar düzeyinde giden işsizlik oranı krizle beraber yüzde 15'leri aşmış ve bizim dünya işsizler liginde ilk sıralara yerleşmemizi sağlamıştı. Buna rağmen sorun etmediğimiz işsizlik ne zaman ana muhalefet partisi CHP'nin yeni lideri tarafından gündemin ilk sırasına taşındı, o zamandan beri hummalı çalışmadır gidiyor işsizliği çözmek için.
Bugünlerde medyadan takip ettiğimiz her işsizliği önleme projesinin ortak bir yanı var; 1 milyon kişiye iş yaratmak... Yani, 880 bin ya da 910 bin gibi küsuratlı rakamlar hedeflenmiyor. Milyondan aşağısı kurtarmıyor. Doğal olarak, bu rakamları okuyunca projenin ne kadar gerçekçi ve uygulanabilir olduğunu zihinlerimizde tartmadan edemiyoruz. Kolay mı bir çırpıda bir proje ile işsizlerin üçte birine iş bulmak. Tabii, biraz kulağa hoş gelen söz ve rakamlarla "gerçekten elimizden geleni yapıyoruz" mesajı verilmeye çalışılıyor açıkçası.
KAZANILMIŞ HAKLAR
Hükümet işgücü piyasasına yönelik önemli diyebileceğimiz değişiklikler yapmaya çalışıyor. Esnek istihdam, geçici iş ilişkileri, özel istihdam büroları ve kıdem tazminatları en dikkat çekenleri. Aynı zamanda, fazla mesainin kaldırılması, onun yerine yeni istihdamların sağlanması da planlanıyor. Haftalık 45 saat yerine 50 saatin üzerinde işçi çalışmasına gönlümüz razı olmaz deniyor. Bu duygusal bakışa bazı sektörlerden itirazlar da geliyor. Örneğin otomotivciler fazla mesai yerine yeni istihdamın bir fazla vardiya anlamına geleceğini, bunun da zaten düşük olan rekabet düzeylerini kaybetmelerine neden olacağını öne sürüyorlar. Aynı zamanda, sendika temsilcileri de pek memnun görünmüyor projeden. Kazanılmış hakların kaybedileceği endişesi yaşıyorlar. Haksız da sayılmazlar...
İki gün önce Çalışma Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, TOBB ve TOBB Üniversitesi "Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezleri Projesi"ne imza attılar. Hedef 5 yılda 1 milyon kişiye iş yaratmak. 81 ilde 111 merkezde eğitim verilmesi öngörülüyor. Sadece İŞKUR'a kayıtlı işsizlerin katılabileceği eğitimler 2 ila 6 ay arasında sürecekmiş. Üstelik, eğitim süresince 15 TL yevmiye verilmesi düşünülüyormuş. Hem eğitim hem de üzerine para, hiçte fena değil... Ayda 400 TL'yi geçiyor.
İSTİHDAM SORUNU
Şu anda yaklaşık 3 bin 800 civarında meslek lisesi var. Bu liselerden mezun olanlar için kabaca 775 bin işgücü kapasitesi bulunuyor. Ancak, kapasitenin sadece 625 bini doldurulabiliyor. Diğer bir ifadeyle, mezunlar içinde işsizlerin oranı yüzde 20'leri aşıyor TÜİK verilerine göre. Bir taraftan hazır eğitimli işgücüne istihdam yaratamıyoruz diğer taraftan yeni eğitimliler yaratıp onlara iş bulmaya çalışıyoruz. Biz yine de, bu çelişkiyi gözardı edip projenin başarılı olmasını arzu edelim.
İşgücü verilerimiz gerçekten ilginç. 15 yaş üzeri nüfus 52 milyonun üzerinde olmasına rağmen işgücü 25 milyon olarak belirleniyor. Diğer kalan kısım çalışmayanlar tanımlaması altında toplanıyor. Yani iş aramıyor ve çalışmıyorsa işsiz sayılmıyor. Bu sayede işsiz sayısı da 3.4 milyonda kalıyor. Bir de yüzde 13 civarında aile işçileri var, çalıştığı varsayılan.
Yine de işsizlik sıralamasında, mikro ölçekli ülkeleri hesaba katmazsak üçüncü sırada ver alıyoruz. Güney Afrika yüzde 25 ile ilk sırada. G. Afrika'yı yüzde 20 ile İspanya izliyor. Artık kronik hale gelen işsizlik sorununun çözülmesi gerekiyor: Çözüm mü? Palyatif ve popüler projeler yerine, üretim... Montaj yerine sanayileşme ve üretim... Çin, Hindistan, Brezilya ve birçok Uzakdoğu Asya ülkesi bunu başardı.