ABD Merkez Bankası (FED), bu hafta içinde duyurduğu "Bej Kitap" da ABD ekonomisinde "ılımlı bir toparlanmanın" gerçekleştiğinin altını çizdi. Uzun süreden beri FED'in nasıl bir para politikaları ile yola devam edeceğini merak eden ekonomi aktörleri de ufakta olsa Bej Kitap sayesinde, ileriye yönelik tahminlerinde kullanacakları bazı sinyaller aldılar.
FED'in uyguladığı para politikalarında yapabileceği olası değişikliklerden önce "Bej Kitab"ın verdiği öne çıkan mesajlara değinelim...
* Tüketici harcamaları 9 aydır üst üste yükseliyor. Ancak, Mart ayında bir önceki aya göre artış oranı yüzde 0.4 seviyesinde kalmış. Oysa diğer aylardaki artış oranı 1'in üzerine çıkıyordu. Zaten, momentumun biraz düşmüş olması da FED'in "ılımlı toparlanma" tanımlamasını kullanmasına neden oluyor.
* Tüketici harcamalarında "otomobil" satışları ön plana çıkarılıyor. Birçok eyalette gerçekleşen artışlar içinde bölge olarak en fazla göze çarpan ise Dallas ve Cleveland. Araba satışlarıyla beraber, doğal olarak, kredi kullanımı da yükselmiş.
İSTİHDAMDA DÜZELME
* Japonların en fazla ilgi gösterdiği Hawaii hariç diğer bölgelerdeki turizm faaliyetlerinde belirgin artış görülmüş Mart ayında. Hem ABD'ye gelen turist sayısı hem de turizm gelirleri cari açığa pozitif yönlü katkı yapacak sevilerde.
* Yine olumlu bir sinyal de, "tarım dışı istihdam" verilerinden geliyor. 12 merkez bankası bölgelerine yönelik işgücü ile ilgili yaptıkları değerlendirmeler genellikle iyimser. Hem istihdamda hem de çalışma saatlerindeki artış yine ekonomik toparlanmanın varlığını teyit ediyor. İşgücü piyasasından gelen bu ılımlı işaretlere rağmen, ücretler üzerinde de yukarı yönlü baskı oluşması biraz canları sıkmış açıkçası. Özellikle, Chicago eyaletindeki artan baskının altı çiziliyor.
* Tarımsal ürünlerin ve petrol fiyatlarının hızla yükselmesi, diğer ülkelerde olduğu gibi ABD'de üretim maliyetlerinin artmasına neden oluyor. Bu durumda, maliyet enflasyonu sonucunda, çıktı fiyatları da birçok eyalette yükseliyor.
Mali olmayan kurumlardaki genişlemeler, üretim merkezlerindeki olumlu seyir ve halen cılız seyreden konut sektörleri de ABD ekonomisindeki ılımlı toparlanmada delil olarak raporda yer alan konular.
BONKÖRLÜĞÜN SONU MU?
Gelelim bu gelişmeler bağlamında FED'in ne yapacağına...
FED, 2002'de uygulamaya başladığı düşük faiz ve gevşek para politikasını, 2008 krizi ile tamamen gevşetmişti. Deyim yerinde ise, küresel krizle beraber biraz kantarın da topuzunu kaçırmıştı. Krize 800 milyar dolar bilanço büyüklüğü ile giren FED, çıkış sürecinde parasal genişlemede kontrolü kaybederek bilançosunu 2.3 trilyon dolara kadar yükseltmişti. "Ne kadar para o kadar toparlanma" sloganı ile enjekte ettiği dolarlar ABD'den çok diğer ülkelerin işine yaradı desek yeridir. Özellikle, gelişmekte olan ülkeler küresel krizden bu kadar hızlı çıkmışlarsa bunu FED'e borçlu olduklarını unutmasınlar. Tabii, bu arada aşırı likidite varlık, emtia ve kıymetli maden balonlarının da şişmesine neden oldu.
Kritik soru, FED yeni bir genişlemeye yönelik bir paket uygular mı? Çünkü Haziran sonu itibariyle 600 milyar büyüklüğündeki 2. parasal genişleme programı sona eriyor. Yeni tahvil alımı yapmaz ise ve bu arada faiz artırımına başlarsa küresel likidite seviyesinde önemli bir çekilme olacak.
Aynı zamanda, uluslararası sermaye akımları da yönünü gelişmiş ülkelere çekecekler.
Çok büyük olasılıkla FED, Merkez Bankası'nın yaptığı gibi sert manevra ile rota değiştirmeyi denemeyecek, ancak yılın ikinci yarısı itibariyle "kademeli" politikaları uygulamaya koyacaktır.
FED'in temkinli davranması özellikle piyasa aktörlerini fazla üzmeyecektir.