Mart ayında enflasyon bir önceki aya göre sıçrama yaptı Türkiye İstatistik Kurumu'nun verilerine göre. Şubat ayında yıllık bazda yüzde 7.03 olan TÜFE bir sonraki ay yüzde 7.3'e çıktı. Merkez Bankası yılbaşından bu yana her fırsatta "Enerji fiyatlarına ve işlenmemiş gıda fiyatlarına bağlı olarak enflasyonda yükselme bekliyoruz ancak ilerleyen aylarda düşecek" beklentisini gerek raporlarında gerekse başkanın konuşmalarında dile getiriyor.
Enflasyonun yükselmesi ile karşımıza kritik şu soru çıkıyor; Enflasyon faizlere yukarı yönlü baskı yapar mı? Ya da şöyle soralım; temel hedefi fiyat istikrarı olan Merkez Bankası enflasyondaki yukarı yönlü hareket sonrası para politikalarında sıkılaştırma düşünebilir mi?
Soruların yanıtlarını verebilmemiz için enflasyonun yükselme nedenlerine, daha doğrusu kaynaklarına bakmamız gerekiyor.
GEÇİCİ ARTIŞ
Talep enflasyonunun göstergesi TÜFE ile başlayalım...
Geride bıraktığımız ayda yüzde 0.66 artmış TÜFE. Bu sonuç ile talep enflasyonu 2013 yılı itibariyle yüzde 2.63 seviyesine ulaştı. 12 aylık ortalama sonrası ise yüzde 8.08'e kadar çıkıyor. Bu arada TÜFE'yi yukarı iten grup "gıda ve alkolsüz içecekler" olmuş. Artış oranı ortalamanın oldukça üzerinde; yüzde 2.04. Ocak'tan bu yana, yani 3 ayda gıda ve alkolsüz içeceklerdeki fiyat artışı yüzde 7.06 düzeyinde. Gerçekten inanılır gibi değil alım gücü açısından. Ortalamanın üzerinde kalan diğer ana grup yüzde 0.86 ile "giyim ve ayakkabı". Her iki grubun TÜFE sepetindeki ağırlığı neredeyse 450 civarında maddeden oluşan tüm sepetin üçte birine yaklaşıyor.
Maliyet enflasyonu göstergesi ÜFE ise TÜİK verilerine göre Mart ayında yüzde 0.81 yükselmiş. Ancak, belirgin sıçramaya rağmen yıllık bazda ÜFE halen yüzde 2.30'larda kalıyor. Son yükseliş sanayideki maliyetlerin ivmelenmesinden geliyor. Sanayideki aylık değişim yüzde 0,96 iken tarımdaki maliyet artış oranı yerinde saymış.
Gelelim kritik sorumuzun yanıtına...
Enflasyondaki son çıkışın nedenin sadece belli bir kısmının iç talepte ortaya çıkan kıpırdanmaya dayandığı görülüyor. Zaten, Para Politikası Kurulu son toplantısında iç talepteki hareketlenmeye vurgu yapmıştı. Her ne kadar iç talebin etkisi olsa da, gıda ve alkollü içeceklere bağlı, büyük oranda geçici bir yükseliş olduğunu söylememiz yanlış olmaz. Çünkü, iki alt grubu dışarıda tuttuğumuzda konuttan giyime, ulaştırmadan sağlığa kadar diğer gruplar genel ortalama TÜFE'nin altında kalıyorlar. Yine de, konut sektörünün bir önceki yılın eş dönemine göre yüzde 9.84 yükselmesini not olarak düşelim...
ROTA AYNI
Kısacası gerek TÜFE'de gerekse ÜFE'de Merkez Bankası'nın kaygı duyacağı ve bu yüzden rota değişikliğine gideceği bir artış söz konusu değil. Bu tespite bir de "özel kapsamlı TÜFE verilerini" ekleyelim. Merkez Bankası'nın para politikaları için radarından izlediği enflasyon göstergelerinin başında "ÖKTG-I" geliyor. TÜFE'den para politikası kapsama alanı dışında kalan maddeler arındırıldıktan sonra kalan sepeti gösteren ve çekirdek enflasyon niteliğinde olan bu parametre sadece yüzde 0.38 oranında yükselmiş. 2012'nin Mart ayına göre değişim ise yüzde 0.13 gibi oldukça düşük seviyede.
Toparlarsak, Mart ayına ait enflasyon verileri sonrası Merkez Bankası'nın fiyat istikrarına yönelik karamsarlaşması mümkün görünmüyor. Dolayısıyla, her hangi bir faiz artırımı beklentisi de doğru olmaz. Bu durumda, Merkez Bankası rahatlıkla finansal istikrara ve büyümeye odaklanabilecek. Koşul önümüzdeki aylarda da artışın devam etmemesi. Kısacası, rota değişikliği olmayacak çok büyük olasılıkla ve mümkün olduğunca düşük faizle yılı tamamlamaya çalışacak.
Peki sorun ne derseniz? Tabii ki, alım gücünün azalması. Daha açık bir ifade ile faturanın vatandaş tarafından ödenmesi, her zaman olduğu gibi.