Bir kez daha Varlık Barışı adı altında yurtdışında steril ortamda duran ya da Türkiye'deki yastık altı para ve altınların mali sisteme kanalize edilmesine yönelik çalışmalar için düğmeye basıldı. Küresel kriz sonrası ciddi şekilde kaynağa ihtiyaç duyulduğu dönemde iki kez yapılan Varlık Barışı uygulamasının üçüncüsü devreye girecek birkaç hafta içinde. Yine varlık sahiplerine süre tanınır, bu süre uzatılır. Ne kadar varlık toplanırsa o kadar iyi.
İlk Varlık Barışı'nda 14 milyar TL'nin biraz üzerinde yurtiçi ve yurtdışı varlık kayıt dışından mali sisteme gelmişti. İlgili kanun gereği yurtdışından gelenlerden yüzde 2, yurtiçinden gelenlerden de yüzde 5 alınmıştı. İkinci Varlık Barışı da aynı koşullarda yapıldı ve bu sefer 32 milyar TL gibi bir kaynağa ulaşıldı. Böylece toplamda 47 milyar dolar varlık kayıt içine alındı. Elde edilen vergi geliri ise 1.5 milyar TL'yi biraz aştı. Varlıkların dağılımı biraz ilginçti; yüzde 50.9'u döviz, yüzde 29.6'sı TL kalanlar ise çoğunlukla altın ve menkul kıymetlerden ve çok azda taşınmazlardan oluşmuştu.
25-30 MİLYAR DOLAR
60 milyar dolarlar havada uçuşurken ancak yarısı büyüklüğünde varlık edinimi, yapılması planlanan üçüncü Varlık Barışı'ndaki hedeflerin mütevazı olmasını sağlıyor. Daha doğrusu, fazla öngörü yapılmıyor. Muhtelif öngörüler 25-30 milyar dolar civarında geziyor. Ancak, diğer iki uygulamanın zamanlama açısından küresel kriz sonrasına denk gelmesi, aktörlerin temkinli durmaya çalışmaları ve risk algılarının çok yüksek olması gibi faktörlerin bu sefer geçerli olmayacağını, dolayısıyla, uluslararası gelişmelere bağlı olarak iklimin uygun göründüğünü söyleyebiliriz.
Uluslararası gelişmeler kısmını biraz açalım... Dünkü yazımda değindiğim G-20 bakanlarının toplantısında gündeme alınan bir konuda bilgi paylaşımı yapmayan, vergi avantajlarının olduğu steril bankacılık ile mücadele edilmesi yönünde karardı. Bir süredir, gelişmiş ülkelerin öncülüğünde arada bir küresel ekonominin başını ağrıtan, son Güney Kıbrıs meselesi gibi, gerek off-shore bankacılığı gerekse bilgilerin saklanması gibi konuların üzerine gidiliyor. Aynı zamanda, çifte vergilendirme konularında da anlaşmalar yapılarak para kaçışlarının önüne geçilmeye çalışılıyor. Deyim yerinde ise köşeye sıkıştırılan sistemin getirdiği avantajdan yararlanmak isteyen hükümet uygunlaşan zeminde Varlık Barışı'na başvurmak istiyor.
YATIRIMLAR YETERSİZ
Birinci neden bu... Ama asıl neden Türkiye'nin kaynağa ihtiyaç duyması. Yabancı sermaye akımlarında oynaklık artı son aylardab... Doğrudan yabancı sermaye girişleri beklendiği seviyeye bir türlü yükselmiyor. Halen, aldığımız pay yüzde 1'ler düzeyinde kalıyor. 2013'ün ilk iki ayında 1.7 milyar dolarlık doğrudan yabancı sermaye girişi olmuş. Süreyi açarsak, yani Fitch'in not artırımı yaptığı Ekim ayından Şubat sonuna çekersek doğrudan yabancı sermaye girişlerinin geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 48 gibi yüksek oranda gerilediğini görüyoruz. Buna karşın sıcak para coşmuş ilgili dönemde.
Anlaşılan doğrudan yatırımlarda ne yeni teşvik yasası ne de not artırımı pek işe yaramamış. Bu yüzden, tam belli olmamakla beraber hükümetin Varlık Barışı kapsamında gelecek kaynağın yatırıma yönelmesini sağlamak amacıyla vergi almamayı planladığını duyuyoruz. Konu açılmışken, diğer duyumda kalan kısımla ilgili; yatırıma yönelmeyecek olan tutara birinci ve ikinci uygulamalardaki gibi yüzde 2 ve 5 oranlarında vergi kesintisi düşünülüyor.
Tüm parçaları yan yana getirdiğimizde karşımıza ilginç bir resim çıkıyor. Küresel likidite seviyesinin tavan yapmasına, finans ve finans dışı kesim tarafından yurtdışından borçlanma yoluyla çuvallar dolusu para girişi olmasına rağmen halen kaynak ihtiyacı giderilemiyor.
Sözün özü, ne kadar kaynak girişi olursa olsun, eğer yatırıma dönüşmüyorsa saman alevi etkisinin ötesine geçemiyor.