Piyasalar gerçekten başı kesilmiş tavuk gibi bilinçsizce bir sağa bir sola gitmeye çalışıyor. Hiç olmadık zamanda düşüyor, birbiri ardına sıralanmış kötü verilere rağmen yükseliyor. Geçen hafta içinde sadece bir günde yüzde 3'e yakın değer yitirdi BIST 100 endeksi. Üstelik aynı zamanda popülist politikaların uygulanmayacağı sinyalleri veren "Orta Vadeli Program" açıklanmıştı. Avrupa Merkez Bankası 2 trilyon euro büyüklüğünde parasal genişlemeye gideceğini duyurmuştu. Merkez Bankası bankaların döviz imkanlarını kolaylaştıracak önlem almıştı. Peki ne oldu da borsa serbest düşüş yaptı? Yanıt kolay... Bahaneden bol ne var? Sürün bir sürü jeopolitik unsurları öne olsun bitsin... Suriye'ye hava harekatı düzenleniyor, Rusya rahat durmuyor, Hong Kong karışıyor...
ODAKTA FED VAR!
İlginçtir, aynı hafta içinde "yüzde 3 düşüş hataydı, özür dileriz bunu hemen düzeltiyoruz" dercesine yüzde 3 civarındaki hızlı kaybın yüzde 8'i bir çırpıda geri verildi. Görünmez eller devrede anlaşılan... Piyasa hareketlerinde ortaya atılan gerekçeler muhtelif... Ancak değişmeyen tek şey, gerekçelerin odak noktasında FED'in yer alması...
FED'in yapmaya çalıştığına bir kez daha kısaca değinelim, ardından piyasaların baş dönmesinin akıbetini tartışalım...
FED'in ne yaptığı kısmen belli. Belli olmayan ne zaman faiz artırıma başlayacağı ve hangi oranda artırımı tercih edeceği. Bu iki bilinmeyen piyasa aktörlerinin kimi zaman işine geliyor kimi zaman apansız yakalandıkları için işlerine gelmiyor. FED 16-17 Eylül tarihlerinde yaptığı toplantının tutanaklarını yayımladı. Tutanaklardan almamız gereken sinyallerden dikkat çekenleri şöyle: Enflasyonun yüzde 2'ler seviyesinde gerçekleşme beklentisinde 2 üye hariç diğer tüm üyeler mutabıklar. Aynı şekilde büyüme öngörüsünde de üyelerin çoğunluğu yıl sonunda büyümenin yüzde 1.8 ile yüzde 2.3 aralığında olacağını, 4 üye ise altında kalacağını düşünüyor. İşsizlik oranında ise 2014 sonu itibarıyla yüzde 5.75'ler düzeyinde hemfikirler...
FONLAMA ORANI
Sorun bu projeksiyonlar ışığında federal fonlama oranının ne seviyeye yükseltilmesi gerektiği noktasında yatıyor. Zaten bizim gibi gelişmekte olan piyasaları ilgilendirende bu konu... Açık Piyasa Komitesi üyeleri gelecek yıl fonlama oranının yüzde 1.38 ve 2016 yılında da yüzde 2.88 olmasını bekliyorlar. Oysa bir önceki toplantıda beklentileri sırasıyla 26 ve 38 baz puan daha düşüktü. Komitenin mesajı açık; 2015 ortaların faiz artırımına başlayacağız ve artış agresif olmayacak. Dolayısıyla bu yıl ve gelecek yılın en azından ilk çeyreği itibarıyla piyasalar nefes alabilecek. Çok net olmamakla beraber FED'in alacağı aksiyonlar belli iken halen FED'i piyasa hareketlerini açıklamakta gerekçe olarak kullanmamız çok samimi olmayacaktır.
Uzatmadan net tespitlerimizi ortaya koyalım... Önümüzdeki 10 yıl geride bıraktığımız 10 yıl gibi olmayacak. Artık bedava dolar dönemi bitecek, yerini 2000'ler öncesi koşullar alacak. Yani güçlü dolarla yeniden mücadele etmek zorunda kalacak gelişmekte olan ekonomiler. Ama mücadelenin çok şiddetli olmasına gerek yok bu sefer. Çünkü, gelecek 10 yılda Amerika'da da ekonomik faaliyet hızı zayıf kalacak.
Sözün özü bu gerçekle yüzleşmeye çalışan piyasalar kendilerini yeni koşullara adapte etmeye çalışıyorlar. Bu yüzden ne yaparsak kardır güdüsüyle piyasaları mümkün olduğunca dalgalandırmaya devam edecekler. Diğer bir ifadeyle piyasaların başı bir süre daha dönecek.