Canı sıkıldığında lavaboları ovmaya başlayan, yapılacak başka işleri varken buzdolabını boşaltıp yeniden yerleştiren ya da zihninde çözülmemiş meselelerle uğraşırken eline temizlik bezini alıp dip köşe toz bırakmayan, kısacası stresliyken hemen temizlik yapmaya başlayanlardan mısınız? Öyleyse, yalnız olmadığınızı bilmek ve stres altında temizlik yapma eğiliminin altındaki duygusal ve psikolojik gerçekleri keşfetmek, içinizi rahatlatabilir, bu konudaki farkındalığınızı artırabilir. Friends fanlarının hatırlayacağı bir sahne ile başlayalım: Chandler, ev işlerini yapması için bir yardımcı çağırır, bir temizlik bağımlısı olan Monica ise bunu öğrendiğinde deliye döner, sonunda da şöyle bir cümle kurar: "When I feel anxious, I clean" yani kaygılı hissettiğimde temizlik yaparım. Oysa ki gelen yardımcı her yeri temizlediği için Monica'ya temizleyecek bir yer kalmamıştır, o da o anki yaşadığı stresi, sıkıntıyı, endişeyi atacak, deşarj olacak bir yer bulamaz. Her ne kadar bu sahne bizi güldüren bir kurguyu aktarsa da aslında gerçeklik payı da oldukça büyük. Çünkü, sandığımızdan çok daha fazla insan kendini stresli ya da kaygılı hissettiğinde, temizlik yapmaya başlıyor. Bunun nedeni ise temizlik yapmanın kaygıyı azaltması, can sıkan şeylerden uzaklaştırması ve aynı zamanda kontrol duygusu vermesi. Yapılan araştırmalar da gerçekte veya kurguda yani simülasyonda temizlik yapmanın kaygıyı azalttığını kanıtladı.
SORUNLU HALE GELDIGININ BELİRTİLERİ
Bir tür başa çıkma mekanizması olan stres temizliği, oldukça masum ve hatta faydalı görünse de Klinik Psikolog Hannah Yang, stres temizliğinin kaygıyı gidermede etkili olsa bile her zaman sağlıklı bir mekanizma olmadığını söylüyor. Eğer bu temizlik,
. Diğer sorumlulukların, önceliklerin önüne geçiyorsa,
. Önemli başka işlerin sürekli ertelenmesine neden oluyorsa,
. Gereğinden çok uzun sürüyorsa,
. Günlük rutinlerinizi bozuyorsa,
. Kompulsif temizlik ritüellerine yol açıyorsa,
. Etrafınızı devamlı düzenleme dürtüsü yaratıyorsa,
. Yemek gibi, uyumak gibi temel ihtiyaçlarınızı göz ardı etmenize neden oluyorsa, stres temizliği sağlıksız bir takıntıya dönüşmüş olabilir. DAHA da önemlisi, eğer stres temizliği sonrasında kendinizi rahatlamış hissetmiyorsanız veya kaygınızın azalmadığını, hatta belki de artığını fark ediyorsanız bu da sağlıksız bir takıntının işareti olabilir. Dolayısıyla dikkatli olmanızda ve belirtileri yakalamanızda fayda var.
