Yer kabuğunun gizli köşelerini keşfetmenin tam zamanı

Daracık dehlizlerden geçip, suların içinde sürünüp, karalık duvarlara tırmanıp kimsenin göremediği gizli güzellikleri keşfedebilirsiniz...
DERLEYEN: BURCU ILGIN
Mağaracılık benim merak ettiğim ve yapmayı istediğim son spor... Fakat birçok doğa tutkunu, maceraperest ve keşif duygusu gelişmiş insanı çeken bir spor, ayrıca insanların gizem merakına da hitap eden bir uğraş... Her ne kadar bana göre olmasa da ilgilenenler için önemli mağaraları, mağaracılık kulüplerini ve bu spor için gereken malzemeleri derledim... Gerisi size kalmış...
Mağaracılık, öncelikle, mağaraların araştırılması ve haritalanması amacıyla yapılan bir doğa sporudur. Tüm doğa sporlarında olması gerektiği gibi, amaç doğayla yarışmak değil, doğayla uyumlu bir yaşam ve spor pratiğinin sağlanmasıdır.
Mağara ortamının bilimsel açıdan incelenmesi ile ilgilenen bilim dalı "speleoloji" (mağarabilim), bu amaçla mağara araştırmaları yapanlar ise "speleolojist" (mağarabilimci) olarak adlandırılmaktadır. Sportif amaçlarla mağara araştırmaları yapanlara "caver" (mağaracı), bu spor dalına ise "caving" (mağaracılık) denmektedir.
YATAY VE DİKEY
Mağaralar, yapılarına göre, yatay ve dikey olmak üzere iki şekilde sınıflandırılabilir. Yatay mağaraları araştırmak için "Temel Mağaracılık Eğitimi" almış olmak, uygun kıyafetlere ve bir ışık kaynağına sahip olmak yeterlidir. Dikey mağaraları araştırmak için ise, bunlara ek olarak "Tek İp Tekniği" (SRT- Single Rope Techniques) eğitimi almak ve özel ipler ve teknik malzemelere sahip olmak gerekmektedir.
Mağaracılık organize bir ekip çalışmasını ve yeterli eğitimi gerektirir. Bazı doğa sporlarında olduğu gibi "solo" -tek başına mağaracılık- düşünülemez. Mağaracılığın diğer doğa sporlarından belki de en büyük farkı gün ışığından uzak, çoğunlukla karanlık ve ıslak bir ortamda yapılmasıdır. Bu yüzden son derece dikkat ve konsantrasyon gerektiren bir doğa sporudur.
BİLİMSEL YA DA SPORTİF
Sportif mağaracılık, araştırmacı ve bilimsel gelişmeye hizmet eden yanı ile, coğrafya, jeoloji, hidrojeoloji, biyoloji, arkeoloji ve antropoloji gibi birçok bilim dalı ile yakın ilişkidedir ve bunlara veri sağlar. Bu anlamda Mağarabilim (Speleoloji) başlı başına bir bilim dalıdır.
Mağaracılık, bir takım sporu olması ve mekanın da mağaralar olması sebebiyle, kaçınılmaz olarak mağaraların doğal ortamına etki eden bir uğraştır. Bu etkinin en az seviyede olması bilinçli mağaracılar sayesinde olacaktır.
Baret
Baret, takan kişinin başını, dar ve alçak geçitlerde oluşabilecek darbelerden olduğu kadar, yukardan düşebilecek nesnelerden de korur. Mağarada kullanılması gereken en önemli malzemelerdendir. İyi bir baret hafif ve dayanıklı olmalı, siperliği bulunmamalı, ortopedik ve yeterince havalandırma delikleri olmalı, üstünde alın feneri ve karpit lambasının takılabileceği yuvalar bulunmalıdır.
Aydınlatma
Mağarada aydınlatma hayati önem taşır. Mağaracılık yapan herkes, ekibin ve kendisinin güvenliğini riske atmamak için, iyi bir aydınlatmaya sahip olmalıdır. Mağarada ana aydınlatma gerecini karpit lambası oluşturur. Bunun yanı sıra yedek olarak, pilli alın ve el fenerleri de kullanılır.
Giysiler
Mağara ortamında genellikle su ve çamur bol bulunur. Bu nedenle kullanılan giysilerin en azından dış katmanının su geçirmez ve sürtünmeye karşı dayanıklı olmasında yarar vardır. Ancak sudan ve çamurdan korunmak için kalın ve ağır giysiler kullanmak, zaten yorucu olan etkinlikleri çekilmez hale getirebilir. Su emen ve geç kuruyan pamuklu giysilerden kaçınılmalıdır. İç giyimde yünlü ya da polar, dış giyimde ise sentetik giysiler tercih edilmelidir. Polar çok çabuk kuruduğu, yün ise ıslandığı zaman bile sıcak tuttuğu için tercih edilmektedir.
Çizme
Mağarada en kullanışlı olmasa bile en uzun süre dayanan ayakkabı türü lastik çizmelerdir. Uzun çizmeler (diz altı) tercih edilmelidir. Tabanlar kaymayı önleyecek tipte ve kalın olmalıdır.
İpler
İp, aktif mağaracılık yapan birisi için en önemli teknik malzemedir. Doğa sporlarında kullanılan çok ipleri değişik şekillerde sınıflandırmak mümkündür ancak, genellikle ipler statik ve dinamik olmak üzere ikiye ayrılır.
Türkiye'deki mağaralar
Mağara oluşumları bakımından önemli bir jeolojik-jeomorfolojik nitelik olan karstlaşma (karstik alanlar) ülkemizde Toroslar, Orta Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Trakya ve kuzeybatı Anadolu bölgelerinde büyüklü-küçüklü binlerce mağara oluşumuna neden olmuştur.
Türkiye'de görülmeye değer, hatta dünya literatürüne geçmiş mağaralar mevcut olup bunların bazıları şunlardır:
1- Adana - Aladağ Meydan Bığbığ Mağarası, Feke ilçesinde Göksu Irmağının oluşturduğu vadi ise kanyon turizmine uygun alanlardır.
2- Antalya Damlataş Mağarası (Alanya) - Astım hastalığına iyi gelmektedir.
3- Karain Mağarası - Türkiye'nin en büyük doğal mağaralarındandır.
4- Derya Mağarası - Dikey bir mağaradır.
5- Beldibi Mağarası - Mağarada mezolatik kültürleri içeren 6 tabaka tespit edilmiştir.
6- Sırtlanini Mağarası - Afrodisias harabelerine yakındır.
7- Amasya Aynalı Mağara - Amasya'da, mağaraların en önemlisi; krallara ait olan "Aynalı Mağara"dır.
8- Aslanlı (Yaren) Mağarası - Kuşadası'na yakın olan bu mağara bölgede ünlüdür.
9- Burdur'da İnsuyu Mağarası - Toplam 597 m. uzunluğundadır.
10- Elazığ'da Buzluk Mağarası - Hava sirkülasyonu sayesinde Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında buzdan sarkıt ve dikitler oluşmaktadır.
11- Gümüşhane - Karaca Mağarası - İlginç oluşumlara sahiptir. Sarkıt, dikit, bayrak, org desenli duvar, çiçek, inci vs., bunlar çok değişik renklerdedir.
12- Karaman'da Manazan Mağaları (Taşkale) - 20 dolayında odadan oluşan Bizans dönemine ait bir yerleşme yeridir. Mağarada bulunan mezarlıkta günümüze kadar organik yönden bozulmadan kalmış cesetler vardır.
13- Kastamonu Ilgarini (Ilvarini) Mağarası - FAO tarafında dünyanın 4. büyük mağarası ve doğa, dünya ölçeğinde bulunmuştur. Kastamonu Pınarbaşı ilçesi sınırlarında kalan mağara gerek oluşumu, gerekse taşıdığı tarihsel kalıntılar bakımından büyük önem arz etmektedir. Sorkun yaylasının uzantısında yer alan mağaranın denizden yüksekliği 1250 metredir. Dünyanın 4. büyük mağarası olan Ilgarini 3. ve 4. zamanda oluşmuştur. Yaklaşık 200 yıllık bir zaman diliminde oluşan mağara tabii bir kayalık içinde 800 metre uzunluğa sahiptir. Mağaranın içinde 1 milyon yıllık sarkıt ve dikitler bulunmaktadır. Aynı mağara içinde Roma ve Bizans dönemine ait mezar ve dini yapı kalıntıları vardır.
14- Kütahya Frig Vadisi Mağaraları - M.Ö. 500-600 yıllarında kayaların elle oyulmasıyla yapılmıştır.
15- İnli Köy Mağaraları (Sabuncupınar) - Bizans devrinden kalma, kayalar üzerine oyulmuş mezarlar olduğu sanılmaktadır.
16- Isparta Zindan Mağarası - Aksu İlçesine 1 km. uzaklıktadır. 752 m. uzunluğunda, yatay ve yarı aktif bir mağara görünümündedir.
17- Ayı İni Mağarası - Sultan Dağlarının güney yamacındadır. İçerisinde sarkıtlar, dikitler ve sarnıçlar bulunur.
18- Ashab-ı Kehf Mağarası - Hıristiyan ve Müslümanlarca kutsal bir ziyaret yeri olarak kabul edilmektedir.
19- Çukurpınar Düdeni Mağarası (Anamur) - Türkiye'nin en büyük mağarasıdır.
20- Köşekbükü Mağarası (Anamur) - Astımlı hastalar şifa bulmaktadır.
21- Cennet Obruk Mağarası (Silifke) - Mersin'de en çok ilgi çeken doğal oluşumlardan biridir.
22- Narlıkuyu Mağarası (Silifke) - Geniş salonları vardır.
23- Tokat'da Ballıca Mağarası (Pazar) - Dünyanın 8. harikası denilebilir.
24- Zonguldak'da Gökgöl Mağarası - Son derece zengin ve güzel oluşumlar mevcuttur.
25- Cehennemağzı Mağarası (Ereğli) - İlk önce doğal olan mağara, daha sonra insanlar tarafından şekillendirilmiştir.
Mağaracılık dernekleri
DEÜMAK - Dokuz Eylül Üniversitesi Mağara Araş. Kulübü
EGEMAG - Ege Mağara Araştırma Grubu: www.egamag.org
EMAK - Ege Üniversitesi Mağara Araştırma Klubü
MTA - Mağara Araştırmaları Birimi : www.mta.gov.tr
TMB -Türkiye Mağaracılar Birliği