Farkında değiliz belki ama burundan alınmayan nefes; "nefes" değil aslında. Hava, ancak burnumuz aracılığı ile soluduğumuzda akciğerlere ideal sıcaklıkta ve en temiz haliyle ulaşıyor. Burnun nefes almadaki açığının ağız solunumu ile kapatılamayacağının altını çizen Op. Dr. Denizhan Özkaya, burun tıkanıklığında erken teşhis ve tedavinin çok önemli olduğunu belirtiyor. Özel Ento Kulak Burun Boğaz Dal Merkezi'nden Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Denizhan Özkaya ile burun tıkanıklığını, nedenlerini ve tedavisini konuştuk.
-Burundan nefes almak niçin önemli?
Burun öyle bir organ ki, bir kere hava yolu direncimizi düzenliyor. Burundaki etler büyüyüp küçülerek burundan geçen hava akımının hızını kontrol ediyorlar. Artı 55 derece ile eksi 5 derece arasındaki havayı, burundan soluduğunuzda 36.5 derece sıcaklıkta akciğerlerinize ulaşıyor.
Bu arada hava temizleniyor, nemlendiriliyor ve o şekilde akciğerlere ulaşıyor. Yani nerede nefes alırsanız alın, burnunuzdan nefes aldığınız sürece, akciğerlere inen hava standart oluyor.
Bir de hava ne kadar dar bir yerden geçerse o kadar hızlanıyor ve ne kadar hızlı geçerse o kadar rahat soluyorsunuz. Burun içindeki etler de, bunu sağlıyor. Büyüyüp küçülerek hem havanın nemlenmesini hem ısıtılıp soğutulmasını hem de havanın akım hızını ayarlıyorlar.
Siz burundan nefes alıp verirken bir şey hissetmiyorsunuz. Çünkü buruna hava girdiği anda akciğerlerdeki alveoller genişliyor ve hava içerden emilmeye başlıyor. Ama ağızdan nefes alıp verdiğinizde hem ortamda ne varsa onu soluyorsunuz, yani havanın ısıtılıp soğutulması, nemlendirilmesi ve temizlenmesi söz konusu olmuyor hem de ağızda geniş bir yerden soluduğunuz için havayı içeri çekmek için göğüs kaslarınızı kullanmak zorunda kalıyorsunuz.
-Burnumuz neden tıkanır?
Toplumda en çok görülen burun tıkanıklığı nedeni daeviasyonlar, yani burun kıkırdağındaki eğriliklerdir. Burun kıkırdağındaki eğrilikler genelde doğuştan olur. Bazen de travmaya bağlı oluşabilir. Bunun dışındaki burun tıkanıklığı nedenlerine baktığımızda alerjik problemler, sinüzit, burun içindeki doku büyümeleri, geniz eti, burun arkasındaki lenf dokuların büyümesi nedeniyle tıkanıklık görülebilir.
-Burnundan rahat nefes alamadığı halde bunu fark edemeyen hastalar var mı?
Tabii, çok sık karşılaşıyoruz üstelik. Doğuştan gelen burun tıkanıklığı var ve hasta hiçbir zaman doktora gitmemiş. 40 yaşına gelmiş, "Burun tıkanıklığınız var mı?" diye sorduğunuzda "Hayır" diyor. Ama hiç doğru nefes almadığı için farkında değil durumun. Bu çok önemli çünkü burun tıkanıklığının bariz olmadığı hastalara bile, sağlıklı nefes için ameliyat teklif edildiği oluyor. - Burun tıkanıklığı baş ağrısıne neden olur mu?
Evet. Çok şiddetli baş ağrılarına yol açabilir. Migren tedavisi gören çok hasta var bu nedenle. Yıllar boyunca hasta burundaki problem veya kronik sinüzit nedeni ile baş ağrısı çeker ama baş ağrısına sebep olan neden ortadan kalkmadığı sürece kesin çözüm bulamaz.
AĞIZ KOKUSU
Burun tıkanıklığının yol açtığı bir diğer yaygın problem ağız kokusudur. Ağız kokusunun en önemli nedenlerinden birisi de "etmoit sinüzit" denilen, küçük sinüslerin enfeksiyonlarıdır. Bu enfeksiyonlar hiçbir belirti vermeyebilir. Ne burun tıkanıklığı, ne akıntı ne de baş ağrısı yapar ama hasta sürekli ağız kokusundan yakınır. Sadece ağız kokusu nedeniyle ameliyat olan çok hasta var.
-Ağız kokusunda nasıl bir tedavi uygulanıyor?
Ağız kokusu olan hastalarda burun muayenesi yaptıktan sonra tomografi çekiliyor. Eğre etmoit sinüslerde problem varsa, ameliyatla açılıyor.
Burun tıkanıklığı tanısı hangi yöntemlerle konuluyor?
En önemli tanı yöntemi muayene. Önce kulak burun muayenesi yapılıyor. Ardından endoskoplarla burun içine bakılıyor ve tıkanıklık yapan neden bulunuyor. Sinüslerin içini görebilmek için de tomografi çekiliyor.
-Burun tıkanıklığı nasıl tedavi ediliyor?
Burun tıkanıklığı akut durumlara bağlı ise; nezle, grip, sinüzit gibi rahatsızlıklar varsa, alerjiye bağlı ise ilaç tedavisi ile ya da alerji için ışık tedavisi ve aşı tedavisi gibi alternatif yöntemlerle tedavi edilebiliyor ama kronik rahatsızlıklar varsa; örneğin anatomik bozukluklar varsa; kıkırdak eğriliği, burundaki etlerde şişmeler, polipler varsa bunlar sadece cerrahi ile tedavi ediliyor.
- Ameliyatın olumlu sonuçları ne zaman görülümeye başlanıyor?
Ameliyatın büyüklüğü ile ilgili olarak bu süre değişebiliyor. Sadece kıkırdak eğriliği varsa hasta ameiyattan sonraki 5. günden itibaren bir rahatlama hissedecektir. İlk günler cerrahiye bağlı hafif bir ödem olur ama ortalama 10'uncu günde her şey düzelmiş olur. Ama sinüs cerrahisi veya tümör cerrahisi yapılmışsa veya alerjiye bağlı oluşan polipler temizlendiyse ameliyattan sonra en az 15-20 gün burun tıkanıklığı devam eder. Bu sürenin sonunda düzelme beklenir.