HTŞ çatısı altında toplanan silahlı gruplar 27 Kasım'da Suriye rejimi Beşer Esad'ı devirmek için İdlib'ten başlatıkları kurmay planlı Şam hedefli başlattıkları saldırılar sonucu İdlib, Halep, Hama ve Humus'ta kontrolü ele alarak, Başkent ŞAM'A dün akşam girdiler. Şam düşerken Devlet Başkanı Beşar Esad'ın Tahran'a kaçtığı öğrenildi. Suriye krizi her saat yeni bir gelişmeye konu olduğundan, kesin değerlendirme şansı bulunmuyor. Bu nedenle, günlük gelişmelere göre, Suriye'nin nereye evrildiğini anlatan gelişmeleri ve senaryoları değerlendirmekte yarar var. DÜN SURİYE TABLOSU... İdlib, Halep, Hama kentleri HTŞ'nin kontrolünde. Humus'ta merkeze giren silahlı gruplar etkili olurken, bir başka koldan Şam kapılarına geldiler. MÜNBİÇ KUŞATILDI. Suriye Milli Ordusu (SMO) Fırat'ın Doğusu'ndaki ABD aparatı PKK-YPG/SDG kontrolündeki Münbiç'e yönelik operasyon başlattı. Bölgedeki köylerin büyük bölümü, SMO tarafından kurtarıldı.
KRİTİK GELİŞMELER
Suriye'nin güneybatısındaki Ürdün sınırında bulunan Dera, Hama'dan Humus'a ilerleyen HTŞ grupları, kente girdi. Suriye'nin doğusunda bulunan Deyrizor kent merkezi, Irak'a açılan Ebu Kemal Sınır Kapısı ve bölgedeki enerji kaynakları ise Suriye ordu güçleri ile İran milislerinin çekilmesi sonrası PKK-PYD/SDG'nın kontrolüne girdi. Dera ile eş zamanlı Süveyda kentine silahlı gruplar tarafından başlatılan kapsamlı saldırı sürüyor. Londra merkezli muhalif Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) ise Suriye ordusu ve İran milis gruplarının Humus kentini tamamen boşalttığını öne sürdü.
STRATEJİK GÖRÜŞMELER
Başkan Erdoğan'ın Rusya lideri Vladimir Putin ile ve Putin'in İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan ile telefon görüşmelerinden sonra, ASTANA FORMATI canlandı. Erdoğan'ın mimarisini çizdiği Suriye krizini çözme planı doğrultusunda Dışişleri Bakanı Hakan Fidan müthiş diplomasi uyguluyor, mekik diplomasisini sürdürüyor. Dün Fidan, Doha'da İranlı mevkidaşı Abbas Arakçi'yle bir daha görüştü. Dışişleri Bakanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre, yapıcı ve kapsamlı bir görüşme gerçekleştirildi. Suriye'deki durumu detaylı şekilde ele aldılar. Görüşmede, ayrıca öğleden sonraki Astana Formatında Dışişleri Bakanları Toplantısı'nda gündeme gelecek konuların ön değerlendirmesi yapıldı. DOHA'DA SURİYE İÇİN 'ASTANA FORMATINDA' TOPLANTI YAPILIYOR. Suriye'de Heyet Tahrir Şam (HTŞ) öncülüğündeki grupların ŞAM KAPILARINA dayandığı sırada, SURİYE'NİN TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜNDE ANLAŞMIŞ ASTANA FORMATI'NDA Hakan Fidan, Sergey Lavrov, Abbas Arakçi çok kritik bir toplantı yaptı.
Bu yazımızı yazdığımız saatlerde, ASTANA FORMATLI KRİTİK Dışişleri Zirvesi sürüyordu. Dışişlerı kaynaklarından aldığımız bilgilere göre, Bakan Fidan, Astana toplantısında Türkiye'nin şu mesajlarını veriyordu: Dışişleri Bakanı Fidan, Suriye'de yaşananları, "Suriye yönetiminin kendi halkıyla uzlaşmaması, ülkede artan ekonomik sorunlar, terör örgütlerinin faaliyetleri, kurumların düzgün işlememesi, sivillerin hedef alınması" gibi faktörlerin tetiklediğini söyleyecek. Fidan'ın "2011'deki hataların tekrarlanmaması ve savaş yerine uzlaşması aranması gerektiğinin" altını çizeceğini bildiren resmî kaynaklar, Suriye'de sivillerin ve sivil altyapının hedef alınmaması gerektiği; azınlıkların ve inanç gruplarının haklarının gözetilmesi çağrısında bulunulacağının altını çizdi. Bakan Fidan'ın çözüme yönelik olası mesajlarını aktaran resmî kaynaklar, gelinen noktadan sonra Şam yönetimiyle muhalefet arasında siyasi sürecin önünün açılmasının ve Şam'ın gerçekçi bir şekilde muhalefetle anlaşmak için samimi bir çaba harcamasının gerekliğinin altını çizeceklerini belirtti. Türkiye'nin, Astana toplantısında "Buradan sonra, kalıcı barışa dönük bir süreç başlamak zorunda" mesajı vereceğini aktaran kaynaklar, Bakan Fidan'ın Türkiye için Suriye'nin toprak bütünlüğü ve birliğinin esas olduğunu vurgulayacağını aktardılar.
Türkiye'nin, Suriye'deki barış ve istikrar için Şam yönetiminin "kendi halkıyla uzlaşı sağlaması, tüm halkları ve dinî grupları kapsayacak bir yönetim sunmasının" gerekliliğinden söz etmesi bekleniyor. Dışişleri Bakanı Fidan'ın, Türkiye'nin bunu desteklemeye hazır olduğunu vurgulaması bekleniyor.
Fidan'ın, Türkiye'nin bu desteği sırasında terörle mücadeleden de taviz vermeyeceğini vurgulaması öngörülüyor."
CIA TEZGAHLARI
Derin Amerika işgal ettiği Deyrizor bölgesinde aparatı PKK-YPG/ SDG'ye meşru zemın oluşturma planı, masanın en sıkıntılı noktası olarak görülüyor. Suriye Milli Ordusu (SMO) Suriye'nin geleceği masasında, Türkiye'nin desteği ile etkin rolde bulunacağı değerlendiriliyor. HTŞ çatısı altındakı silahlı grupların Şam'a girmesi veya Şam kapısında durdurulması sürecinde, ABD destekli çakma bir gruba da dikkat çekiliyor. Amerika- Centcom, işgal ettiği PKK-YPG'ye yeni bir isim bulmuş, demokratik lafını ekleyerek, dünyayı kandırmaya çalıştığı biliniyordu. Türkiye destekli SMO'nun eski adı olan Özgür Suriye Ordusu'nu ismini çağrıştıran çakma bir grubu, Amerikan'ın devreye soktuğu konuşuluyor. Irak-Ürdün-Suriye üçgeninde yer alan Tenef üssünde, ABD destekli olduğu belirtilen çakma Suriye Özgür Ordusu'nun Dera civarında faaliyetine dikkat çekiliyor. Deyrizor Askeri Havaalanı ile Suriye ile Irak arasındaki Kaim Sınır Kapısı'nın da PKK-YPG/ SDG tarafından ele geçirildiği belirtildi. Haberde söz konusu sınır kapısının İran destekli grupların Suriye'ye geçişlerinin yanı sıra sınıra mühimmat ve silah sevkiyatı için kullanıldığı kaydedildi. ABDİSRAİL'İN DAVUD KORİDORU gözden uzak tutulmamalıdır. İsrail Savunma Kuvvetleri tarafından cuma günü yapılan açıklamada, Suriye iç savaşı nedeniyle Golan Tepeleri ve Suriye sınırı yakınlarındaki kuvvetlerin güçlendirileceği belirtildi ve "Gelişmeleri izliyoruz. Savunma ve saldırı senaryolarına hazırlıklıyız" denildi.
SONUÇ
DOHA'DAN ÇIKACAK KARAR SURİYE'NİN KADERİNİ BELİRLEYECEK. Beşar Esad'ın Meşru muhalefet ile masaya oturması çözüm sürecinin önünü açabilir. Lakin, eğer Şam, HTŞ tarafından alınırsa, Beşar Esad'ın Suriye'den kaçacağı konuşuluyor. Esad'ın yerine gelecek ismin masaya oturmasıyla, Suriye'nin geleceğine yönelik kararların alınmasından bahsediliyor. Masaya oturulduğunda, fotoğrafın tümüne baktığımızda, pek çok aktörün sahaya yayıldığı Suriye coğrafyasında farklı alanlarda son derece karmaşık dinamiklerin taleplerin tartışılması gündeme girecek. Herkesin masadaki pazarlık pozisyonu, çatışmaların bir şekilde durduğu noktada kazanımların ya da kayıpların derecesine, sahadaki gücüne göre belli olacak. Türkiye'nin Rusya ve İran'a, MEŞRU MUHALEFETLE masaya oturulmasını bildirmesi, krizin çözümünde önemli bir kavşak özelliği taşıyor. Suriye Milli Ordusu, Astana Formatında Meşru Muhalefet olarak masada olacak. Masaya oturulduğu takdirde, Kuzeyde deniz kıyısındaki Lazkiye'ye bitişik Hmeyhim'deki hava üssü ve Tartus'taki deniz üssünü Rusya'nın muhakkak elinde tutacağı belirtiliyor.
