Kayıt dışı istihdamdan iki kesim de zarar görüyor

Bilindiği üzere kayıt dışı istihdam ülkemizin en önemli sorunları arasında yer almaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu kayıt dışı istihdamla mücadele konusunda gerek denetim gerekse rehberlik ve bilgilendirme faaliyetleri yürüterek mücadele etmektedir. Yeni Ekonomik Program kapsamında 2019 yılı Cumhurbaşkanlığı Ulusal İstihdam Stratejisi doğrultusunda Sosyal Güvenlik Kurumu da kayıt dışı istihdamla mücadele konusunda yürüttüğü çalışmalara ağırlık vererek etkin denetim ve rehberlik programı uygulamaya başlamıştır. Bu nedenle herhangi bir yasal yaptırım ile karşılaşmamaları, çalışanların ve kendilerinin mağdur olmamaları açısından kayıt dışı istihdam konusunda işverenlerimizi bir kez daha bilgilendirmeye çalışacağım.
Kayıt dışı istihdamın saydığımız bu üç şekli de maalesef ülkemizde çok sık görülmektedir.
Kayıt dışı işçi çalıştırarak kazanç sağladığını düşünen işletmeler büyük bir yanılgı içerisindedirler. Kısa bir süre için işçileri adına ödemeleri gereken primleri kazanç kapısı olarak görseler bile gerek hak kaybına uğrayan çalışanları gerekse aynı sektörde faaliyette bulunan rakipleri tarafından ilgili kurumlara şikayet edilmekte ve büyük mali yaptırımlarla karşı karşıya kalmaktadırlar.
CEZAİ YAPTIRIMLARLA KARŞILAŞMAYIN
Kayıt dışı istihdam hem bu şekilde çalışan işçiye hem de işverene zarar vermektedir. Çalışan açısından bakıldığında bu kişilerin prim günleri SGK'ya bildirilmediği için emekli olmak hakları olmamakta ya da kazançları düşük gösterildiği için emekli aylıkları düşük olmaktadır.
Ayrıca gerek kendileri gerekse bakmakla yükümlü oldukları kişiler sağlık haklarından faydalanamamakta, kanuni olarak bir iş güvenceleri olmadığı için haksız yere işten çıkarılabilmekte ve ihbar ve kıdem tazminatlarını alamamaktadırlar.
İşveren ise gerek devlet gerekse özel sektör tarafından sağlanan kredi avantajlarından yoksun kalmakta, devlet teşviklerinden yararlanamamakta, yüksek idari para cezalarına maruz kalabilmekte hatta teftiş incelemesi sonucu işyerinin kapatılması riski ile karşı karşıya kalabilmektedir.
Kayıt dışı işçi çalıştıran işverenler; idari para cezası, işçinin iş kazası veya meslek hastalığına yakalanması halinde sağlık harcamalarının ya da kısa vade gelirlerinin işverene rücu edilmesi, işverenin bir yıl süreyle teşvikten yararlandırılmaması, sigortasız çalıştırılan sürelere ait sigorta primlerinin gecikme zammı ve cezası ile birlikte tahsil edilmesi gibi cezalarla karşı karşıya kalmaktadır.
İŞVERENE MALİYETİ 10 KAT ARTIYOR
Kayıt dışı işçi çalıştıranlar hem kendilerini hem de çalışanlarını kandırmaktadırlar.
Şöyle ki; 2019 yılı için belirlenen brüt asgari ücret 2.558,40 TL olarak belirlenmiş olup hiçbir teşvik ve destekten yararlanmayan bir işverene bir işçinin yıllık prim maliyeti (959,40 x 12) 11.512,8 TL. olmuştur.
Ancak primlerini düzenli ödeyen işverenlerimiz 5 puanlık prim teşvikinden faydalanmakta olup asgari ücret desteği almasalar dahi bu işverenlerimiz için bir işçinin yıllık maiyeti (681,48 x 12) 8.177,76 TL. dir. Bu işverenimizin kayıt dışı çalıştırdığı işçinin, Sosyal Güvenlik Kurumu denetmenlerince ya da mahkeme kararıyla tespit edilmesi halinde 5 puanlık prim indiriminden faydalanamayacak ve 11.512,8 TL prim ödemek zorunda kalacaktır.
Ayrıca bu tutara 26 kat asgari ücret karşılığı idari para cezası olarak uygulanacak olup bu da 66.518,4 TL yapmaktadır.
Bu ceza ve prim tutarına uygulanacak olan gecikme cezası ve zammı da eklendiğinde işverenin karşılaşacağı bir yıllık maliyet tutarı yaklaşık 10 kat artarak 80.558 TL olmaktadır. Bu işveren ayrıca kayıtlı çalışanı için ödeyeceği prim maliyetlerini gider olarak gösteremeyeceğinden artan vergi yükü ile karşı karşıya kalabilmektedir.
Bu tablo göstermektedir ki kayıt dışı işçi çalıştıran işverenler yarınlarından çalmaktadırlar.
Sosyal Güvenlik Kurumu etkin denetim ve rehberlik faaliyetlerine başlamış bulunmakta olup bu kapsamda işyerleri daha sıkı ve yoğun bir şekilde denetlenmektedir.
Ayrıca kayıtlı istihdamı artırmak amacı ile işverenlerimize SGK, İş-Kur ve KOSGEB aracılığıyla istihdam teşvikleri sunulmakta ve prim giderleri azaltılmaktadır. Kayıt dışı işçi çalıştırmayın; hem kendiniz, hem çalışanınız hem de ülkemiz kazansın.
Sosyal güvence içinde kalın...