Anayasamızın 60'ıncı maddesinde "Herkes, sosyal güvenlik hakkında sahiptir.", 61'inci maddesinde ise "Devlet, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleriyle, malûl ve gazileri korur ve toplumda kendilerine yaraşır bir hayat seviyesi sağlar. Devlet, sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alır..." denilmektedir. Böylece engellilerin devlet tarafından korunmaları ve toplumsal hayata katılımları için gerekli önlemler alınması güvence altına alınmıştır.
Bu itibarla sosyal güvenlik kanunlarımızda da tüm engelli çalışanlar için özel haklar tanınmıştır. Bunların başlıcaları;
● Engelli vatandaşlarımızın tedavilerinde ihtiyaç duyulan tıbbi malzemeler sağlık uygulama tebliğindeki şartların yerine gelmesi koşulu ile Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanmaktadır.
● En az %40 oranında engeli bulunan vatandaşlarımıza kanser, organ, doku ve kök hücre tedavilerinde doğrudan sevk imkanı tanınmaktadır.
● Engelli vatandaşlarımızın çalışma hayatına dahil olabilmeleri için bu kişileri istihdam eden işverenlerimize sigorta prim teşviki verilmektedir.
● Başka birinin sürekli bakımına muhtaç çocuğu bulunan annelerin 1.10.2008 tarihinden sonraki çalışmalarının dörtte biri gün sayısına ilave edilerek yaş haddinden indirim yapılmakta ve erken emekli olmaktadır. Ayrıca engelli çalışanlara daha az süre ve primlerle erken emeklilik imkanı verilmekte olup bu haklarını detaylı bir şekilde açıklamak istiyorum.
ERKEN EMEKLİLİK
Halk arasında erken emeklilik ve malulen emeklilik sıklıkla karıştırılmaktadır. Erken emeklilik hakkında, engelli çalışanlara diğer çalışanlar gibi yaşlılık aylığı bağlanmaktadır. Buradaki tek fark diğer çalışanlarda sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve yaş şartı olmak üzere üç şartın yerine getirilmesi gerekirken, engelli çalışanların emekli olmasında yaş şartı aranmamaktadır. Ayrıca emeklilik hakkının kazanılması için gerekli şartlarda kadın ve erkekler için ayrı şartlar belirlenmişken engelli çalışanlar için böyle bir ayrım yoktur.
Erken emeklilik hakkından yararlanmak için çalışanların vergi indirimi belgesi almaları gerekmektedir. İlgili belgeyi almak için sigortalıların çalışırken Vergi Dairesi Başkanlıklarına müracaat etmeleri gerekmektedir. Aşağıdaki tabloda erken emeklilik hakkından faydalanmak isteyen 4/a kapsamındaki çalışanların almış oldukları vergi indirimi oranı ve işe giriş tarihlerine göre emeklilik şartlarını bulabilirsiniz.
4/B KAPSAMINDAKİ ENGELLİ ÇALIŞANLARIN ERKEN EMEKLİLİĞİ
5510 sayılı Kanundan önce Bağ-Kur kapsamındaki engelli çalışanların erken emeklilik hakkı yok iken ilgili Kanunun yürürlük tarihi olan 1.10.2008 tarihinden sonra erken emeklilik hakkı engelli Bağ-Kur çalışanlarına da gelmiştir. Bu kapsamdaki sigortalıların vergi indirimi belgesi almasına gerek olmayıp bağlı bulundukları yerdeki SGK İl Müdürlükleri ya da merkez müdürlüklerine başvuru yaparak hastaneye sevklerini talep edebilirler. Hastaneden gelen rapora istinaden Kurum Sağlık Kurulunca belirlenen orana göre bu kapsamdaki sigortalılar
● Rapor oranı %60 ve daha çok olanlar 15 yıl sigortalılık, 3 bin 960 gün,
● Rapor oranı %50 - %59 arası olanlar 16 yıl sigortalılık, 4 bin 320 gün,
● Rapor oranı %40 - %49 arası olanlar 18 yıl sigortalılık, 4 bin 680 gün şartlarını tamamlamaları halinde erken emekli olabilirler.
Sigortalıların kafasını karıştıran en büyük soru ise "Yüzde 60 engelli raporum var malulen emekli olabilir miyim?" sorusudur. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından maluliyet için sigortalıların raporları incelenirken "Çalışma Gücü Kayıp Oranı" na bakılmaktadır. Engelli sağlık raporunda verilen oranlar ise çalışma gücü kayıp oranını karşılamamaktadır.
MALULLÜK AYLIĞI
Çalışanların malulen emekli olabilmesi için en az on yıldan beri sigortalı olması ve 1.800 gün prim ödemesinin bulunması gerekmektedir. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için sigortalılık süresi aranmamaktadır. Bu durumdaki çalışanların bağlı bulundukları Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüklerine giderek maluliyet için sevk talebine bulunmaları gerekmekte olup hastaneden gelen raporun Kurum Sağlık Kurullarınca değerlendirilmesinden sonra çalışma gücü kayıp oranının en az %60 ve üzerinde olması durumunda emekli olabilmektedirler.
Sosyal güvence içinde kalın...