1 GÜN ÇALIŞANA TAZMİNAT

Kıdem tazminat fonu çalışmaları sonunda tamamlandı. Şimdi kamuoyunda tartışılacak. Fonla ilgili çok fazla bilgi kirliliği var. Bize de okurlarımızdan çok soru geliyor. Tasarıyla ilgili aldığımız bilgilere göre çalışanların işten ayrıldıklarında tek güvencesi olan tazminat artık sorun olmaktan çıkacak. Bunu rahatlıkla söyleyebilirim. Resmi rakamlara göre Türkiye'de çalışanların yüzde 90'ı tazminatını alamıyor. Büyük kısmı mahkemelerde sürünüyor.
Tazminat almak için en az 1 yıl dolması gerektiği için birçok çalışanın 11. ayda çıkışı verilip, 1. ayda tekrar giriş yapılarak tazminatı sıfırlanıyor. Tabii izin günleri de siliniyor. Böyle yüzlerce hile yöntemi var. Yani görünen o ki şu anda uygulanan tazminat sistemi işlemiyor. İşlemediği gibi çalışanlara da zarar veriyor.
Okurumuz Kemalettin Şanlı da yeni getirilecek fonu merak edenlerden. Sorusu şöyle:
İşyerinde herkes bunu konuşuyor. Kıdem tazminatı kalkıyor diyenler bile var. Bundan sonra daha az tazminat ödenecekmiş. Şu ana kadar birikmiş tazminatlarımızı alabilecek miyiz?
Kemalettin bey hemen söyleyeyim yeni tazminat fonu geldiğinde kimsenin kazanılmış hakkına dokunulmayacak. Yani tazminatlarınız aynen duracak. Azalması da mümkün değil, şu andaki gibi her yıl için 30 günlük brüt maaş öngörülüyor.
Bununla ilgili en üst düzeyde açıklamalar yapılarak garantiler de verildi zaten. Üstelik tazminat almak için 1 yılı doldurmanız da gerekmeyecek. 1 gün çalışsanız bile tazminatı hak edeceksiniz. Çünkü işveren her ay sizin için bu parayı yatıracak. İşverenler de aylık düşük miktarlarda prim öder gibi bu fona para aktaracakları için toplu ödeme zorluğu çekmeyecek. Üstelik işsizlik sigortası fonuna aktarılan miktarın buraya yönlendirilmesi, ayrıca devlet teşviki gibi sistemler de taslağın içinde bulunuyor. Böylece işverenin yükü de büyük oranda azalacak.
Her çalışanın bir hesabı olacak.
Çalışan bu hesabı net ve şeffaf bir şekilde görecek, kaç lira biriktiğini, biriken paranın nasıl nemalandığını ve işverenin yatırıp yatırmadığını bilecek. Hesap kişisel olduğu için işçi nereye giderse oraya taşınabilecek.
Böylece 'istifa edince tazminat alma' imkanı da açılacak. Şu an çalışanlar için de alternatif sunulacak. Yeni sisteme girmek isteyen işçi fona geçecek, tercih hakkı bulunacak, yani zorla geçirilmeyecek. İsteyen eski sistemde kalacak.
Bu tasarı tüm tarafların görüşüne açıldığında biz de fikrimizi tekrar söyleriz. O yüzden çalışanların içi rahat olsun, sürdürülemeyen, hakların kaybolduğu, tazminatların ödenmediği şimdiki uygulamadan daha iyi bir sistem geliyor.
HEM EMEKLİLİK HEM SAĞLIK
1989 yılında sigortalı oldum. Şu an çalışmıyorum. Ancak iki yıldır Genel Sağlık Sigortası Primi ödüyorum. Emekli olabilir miyim? Yusuf SEZGİN
1989 yılındaki sigortanızdan dolayı yeterli prime (en az 3.600 gün olmalı) ve yaşa ulaşırsanız emekli olursunuz. Ancak ödediğiniz GSS primlerinin emekliliğe bir katkısı olmuyor. Sağlık yardımı alabilirsiniz ama bu primler emeklilik hesabında kullanılmıyor. Size tavsiyem isteğe bağlı sigorta. Belki ödediğiniz prim parası GSS'ye göre biraz yüksek olur ama hem emeklilik için gün kazanır hem de sağlık hizmetlerinden yararlanırsınız. Üstelik bu şekilde bakmakla yükümlü olduğunuz kimseler de sağlık hizmetinden yararlanır.
ÇİFT MAAŞ İMKANI
3 yıl önce sigortadan emekli oldum ve maaş bağlandı. Bekarım. Başka bir gelirim yok. Birkaç ay önce babamı kaybettim. Babam da SSK emeklisi idi. Annem de yaşamıyor. Babamın maaşı bana bağlanabilir mi? Nilgün ŞAHİN
Nilgün hanım öncelikle başınız sağ olsun. Kız çocuklarının anne ve babasından yetim maaşı alabilmeleri için öncelikle evli olmamaları ve sigortalı çalışmamaları gerekiyor. Buna ilaveten kendi çalışmalarından dolayı emekli maaşı almamaları da isteniyor. Yani hiçbir gelirlerinin olmaması lazım. Bu durumda sizin ölen babanızın emekli maaşını, yani yetim maaşı almanız mümkün görünmüyor.
Eşi ölenlerin aldığı 'ölüm maaşında' ise bu kural işlemiyor.
Kocası ölen kadın çalışsa da emekli maaşı bulunsa da dul maaşı alabiliyor.
22.01.1965 doğumluyum. 20.12.1988 tarihinde isteğe bağlı sigortalı oldum. 4 yıl 1 ay 25 gün prim ödendi. 02.01.2002 yılında Bağ-Kur'lu oldum ve devam ediyor. Toplamda 18 yıl, 6 ay, 10 gün yani 6760 gün prim ödemesi var. Ne zaman emekli olurum? Nalan ÇAMCILAR
Tam emeklilik şartlarınız 45 yaş, 20 yıl ve 7.200 gün. Buna göre yıl ve yaş şartı tamam. Devam ettiğinizi söylemişsiniz, priminizi tamamlayıp emekli olabilirsiniz. Eğer prim ödeme imkanı olmazsa kısmi emeklilik için ise şartlarınız 15 yıl sigortalılık. 56 yaş ve 5.400 gün. Bu durumda ise yıl ve prim tamam, yaşı beklersiniz.
22.10.1973 doğumluyum. 1989 yılında staj yaparken sigorta numarası aldım. Bu numara ile Ocak 1996 tarihinde sigortalı olarak işe girdim. Benim emekliliğim hangi yıldan itibaren hesaplanacak? Hayati ARGUN
1996'daki sigortanıza göre 25 yıl 56 yaş ve 5825 prim günü ile emekli olursunuz. Bu şartların tamamlanmasını bekleyin.
Gördüğünüz gibi emeklilik hesabınızı 1996'daki işe girişinize göre yaptık. Çünkü stajda geçen süreler ve başlangıç emeklilik hesabından sayılmıyor. Bu sürede yatan primler sadece sağlıkla ilgili olanlar.