Türkiye'de kurumlar (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) 2008 reformuyla Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleştirildi. Üç kuruma, banka sandıklarını da eklersek 4 kurum olarak düşünebiliriz. Fakat bir norm birliği kurulamadığı için bu kurumların etkisi halen devam ediyor. Emekli maaşına etki ediyor, emeklilik süreleri farklı olarak belirleniyor. Dolayısıyla çalışanlar da en avantajlı kurumdan emekli olmak istiyor. Ayrıca bu 4 kurumun tamamında ya da bir kaçında çalışmış olanlar var. Bunların hizmetlerinin birleştirilmesi gerekiyor. Hangi kurumdan emekli olacağınızı belirleyen basit bir kural var. Bu kural ayrıca ileride alacağınız maaşı da belirliyor. Bu konuda yüzlerce soru alıyorum. Okuyucumuz Yasin Arıcı'nın sorusunu cevaplarken diğer okurlarımıza da bilgi vermiş olalım. Yasin Bey'in sorusu şöyle:
Ben Mayıs 1989 tarihinde sigortalı oldum, daha sonra ayrılıp işyeri açtım ve Bağ-Kur ödedim. 2 yıl önce yeniden bir işyerinde çalışmaya başladım. Hangi kurumdan emekli olacağım?
- Yasin Bey'e hemen kestirmeden cevap verelim. Emekli olacağınız kurum, sigortalılık sürenizin son 7 yılında, yani 2520 gününde ödediğiniz prime göre belirleniyor. Bu 2520 günün son 1261 gününü (3,5 yıl) hangi kurumdan ödediyseniz o kurumdan emekli olursunuz. Siz eğer 2 yıl önce girdiğiniz işyerinizde çalışmaya devam edip, 1261 günü doldurursanız, emeklilik işlemleriniz SSK'lı olarak yapılacak ve 1989 yılındaki sigorta girişinize göre hesaplanacak. Peki bu sayede ne kazanacaksınız, onu da anlatayım. Eğer SSK'da kalırsanız 51 yaşında 5450 prim günüyle emekli olabileceksiniz. Oysa Bağ-Kur'lu olarak işyerini devam ettirseydiniz bu kez yine 51 yaşında ama 9 bin prim günü biriktirerek emekli olacaktınız.
Dolayısıyla emeklilik tarihi gecikecekti. Sadece tarih değil alacağınız maaş da, daha çok prim yatırmanıza rağmen SSK'ya göre düşük olacaktı.
En düşük maaşlar tablomuza bakarak bu farkı da görebilirsiniz.
Burada gerçekleşen işleme "hizmet birleşmesi" deniliyor. Yani tüm hizmetler birleştiriliyor ve son 1.261 günlük prime göre emekli olunacak kurum belirleniyor. Şayet son 2.520 gün içinde 2'den çok sigorta kurumuna prim yatırılmış ise, zaman hangisinde çoksa oradan emekli olunuyor.
YA EŞİT OLURSA
İki detayı daha hatırlatalım. Bu yukarıda anlattığımız husus 1 Ekim 2008 öncesi sigortalı olanlar için. Bu tarihten sonra ilk kez işe girenler için ise en fazla hangi kuruma prim yatırdığı, emekli olacağı kurumu da belirliyor. Son 3.5 yıldaki primler eşit olursa, yani 1260'ar gün olursa bu kez son prim yatırılan kurum emeklilikte belirleyici oluyor.
DOLANDIRICILARA KANMAYIN
Bazı kurumlar beni arayıp kart aidatı için hakem heyetine başvuracaklarını söylüyor ve benden para istiyor. Hakem heyetine başvurmak ücretli mi? Semiha KURU
- Semiha Hanım öncelikle bu tür talepleri hemen geri çevirin. 'Sizin aidat paranızı geri alacağız' diyerek bilgilerinize ulaşmak istiyorlar.
Bu şekilde hem paranızı alıp hem de kişisel bilgilerinizle hesaplarınıza zarar verebilirler. Tüketici Hakem heyetlerine başvuru için bir aracıya ihtiyacınız yok. Kaymakamlıklara giderek başvurunuzu kolayca yapabilirsiniz. Başvuru için bir ücret ödemenize de gerek yok. Burada bazı parasal sınırlar var. Yani anlaşmazlığa düştüğünüz miktar aşağıdaki miktarlar kadar olursa hakem heyetlerine başvuruyorsunuz. Bu miktarları aşarsa Tüketici mahkemelerine dava açmak gerekiyor. İlçe tüketici hakem heyetlerine başvuru için üst parasal sınır, 2.320 lira. Büyükşehir statüsünde olan illerdeki il tüketici hakem heyetlerine başvuru için parasal sınır, 2.320 lira ile 3.480 lira arası. Büyükşehir statüsünde olmayan illerin merkezlerindeki il tüketici hakem heyetlerine başvuru için üst parasal sınır, 3.480 lira. Büyükşehir statüsünde olmayan illere bağlı ilçelerde, il tüketici hakem heyetlerine başvuru için parasal sınır, 2.320 TL ile 3.480 TL arasında.
EVLENENE TAZMİNAT VAR
8 yıldır bir özel kuruluşta çalışıyorum. 3 ay önce evlendim. Eşim çalışmamı istemiyor. Ayrılacağım. Tazminat ve işsizlik maaşı hakkım bulunuyor mu? Zeynep ŞAHİN
- Öncelikle tebrikler. Evlenen kadın çalışanların istifa halinde tazminat alma hakları bulunuyor. Bunun için evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde başvurma şartı var. Sizin için süre problemi yok. Hemen bir dilekçe ile işyerine başvurun. Evlilik cüzdanının fotokopisini de ekleyerek tazminatınızı talep edin. Bu işlemi sağlam olması bakımından noterden yapmanızı tavsiye ederim. 8 yıllık tazminatınızı alırsınız. İşsizlik maaşı alma hakkınız bulunmuyor.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM
25 Haziran 1973 doğumluyum. 25 Ocak 1991 sigorta girişim, 4.244 SSK, 1.200 gün Bağ-Kur ödemem var. Ne zaman emekli olabilirim?
Müjdat ÖZGÜR
- SSK'ya göre 25 yıl 52 yaş ve 5525 prim günü şartlarınız var. Hizmet birleşmesiyle 5444 gününüz oluyor. 60 gün daha Bağ-Kur öderseniz bu kez emekliliğiniz Bağ- Kur'dan olur. O yüzden kalan günleri SSK'lı olarak prim ödeyip yaşınızı bekleyin.
08.10.1975 doğumluyum. 10.11.1995 tarihinde ilk defa sigortalı oldum. 4.900 günüm var. Sigortadan sonra iki doğum yaptım. Ne zaman emekli olurum? Özlem CAN
- 20 yıl 52 yaş ve 5.825 gün şartlarınız var. Yılınız tamam, priminiz 925 gün eksik. Yaşınız ise 2027'de dolacak. Çalışma imkanınız yoksa eksik primlerinizi doğum borçlanması yaparak tamamlayabilirsiniz. 2027'de doğum gününüzde emekli olursunuz.- Öncelikle tebrikler. Evlenen kadın çalışanların istifa halinde tazminat alma hakları bulunuyor. Bunun için evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde başvurma şartı var. Sizin için süre problemi yok. Hemen bir dilekçe ile işyerine başvurun. Evlilik cüzdanının fotokopisini de ekleyerek tazminatınızı talep edin. Bu işlemi sağlam olması bakımından noterden yapmanızı tavsiye ederim. 8 yıllık tazminatınızı alırsınız. İşsizlik maaşı alma hakkınız bulunmuyor.