Çalışma hayatında en çok tartışılan konulardan birisi kıdem tazminatı.
Yasalar çalışanlar için önemli bir güvence olarak bu sistemi kurmuş ama belli şartlar da koymuş. En önemlisi de en az 1 yıl çalışmış olmak ve kendi isteği dışında (belli şartlar hariç) işten ayrılmak gerekiyor. Bu şartlar yerine geldikten sonra alınacak kıdem tazminatının hesabı da çok önemli. Çünkü burada birkaç noktaya dikkat etmeniz tazminatınızı önemli ölçüde artırıyor. Mevcut durumda kıdem tazminatı hesaplanırken şu formül uygulanıyor:
Çalışılan süre X brüt maaş (Tavan: 5.001,76 TL)= Ödenecek tazminat.
Burada ortaya çıkan miktardan damga vergisi dışında hiçbir kesinti yapılamıyor.
Tazminatın kaç lira olacağını aslında çalışılan yıl kadar formüldeki 'brüt maaş' belirliyor.
Brüt maaş bordronuzda yazan miktar olarak bilinse de bunu artırmak mümkün.
DÜZENLİ OLMASI ÖNEMLİ
Çünkü brüt maaş sadece maaşınızdan değil, size düzenli olarak yapılan tüm ödemelerden oluşuyor. Burada ödemelerin ya da yardımların devamlılık arz etmesi, kesin olması, işyerinde kullanılmak üzere verilmemiş olması gerekiyor.
Örneğin, işveren her yıl düzenli olarak bayramlarda ikramiye ödüyorsa bu da brüt maaşa ekleniyor. Bayram ikramiyeleri toplanarak 12'ye bölünüyor ve böylece aylık eklenecek miktar ortaya çıkıyor.
Yine düzenli ödenen primler, telifler ikramiyeler hesaba katılıyor.
Bunları da yine toplayarak 12'ye bölmek suretiyle aylık eklenecek miktarı bulmanız mümkün. Bu şekilde yapılan tüm ödemeler eklenince brüt maaşımız artıyor. Dolayısıyla kıdem tazminatı bu yüksek brüt maaş üzerinden hesaplanıyor ve yükseliyor. Bu yüzden hesaplama yapılırken bu ödemelerin de eklenip eklenmediğini mutlaka kontrol edin.
MAAŞA DAHİL EDİLENLER
1. Yemek yardımı,
2. Kasa tazminatı,
3. Gıda yardımı,
4. Yakacak yardımı,
5. Eğitim yardımı,
6. Konut yardımı,
7. Giyecek yardımı,
8. Erzak yardımı,
9.Sosyal yardım niteliğindeki ayakkabı ya da bedeli,
10. Unvan tazminatı,
11. Aile yardımı,
12. Çocuk zammı,
13. Temettü,
14. Havlu ve sabun yardımı,
15. Taşıt yardımı,
16. Yıpranma tazminatı,
17. Nitelik zammı,
18. Sağlık yardımı,
19. Mali sorumluluk tazminatı,
20. Bayram harçlığı,
21. Lojman tahsisi,
22. Aydınlatma, yakıt, su bedeli,
23. Teşvik primi,
24. Devamlı ödenen primler.
ÖRNEK HESAPLAMA
10 yıl çalışan bir işçinin kıdem tazminatı
- Brüt ücret: 3.000 TL
- Yılda iki maaş bayram ikramiyesi: 6.000 TL
- Aylık yemek parası: 300 TL
- Giydirilmiş ücret: 3.800 TL
- Tazminat (DV hariç) : 38.000 TL
- Ek ödemesiz tazminat: 30.000 TL
- Kazanç: 8.000 TL
STAJ SİGORTASININ FAYDASI
07.03.1980 doğumluyum. İlk işe giriş tarihim 16.10.1995. 5562 günüm var. İlk işe giriş tarihim ticaret lisesindeki staj tarihimdir.
Bir fiil sigorta priminin yattığı tarih ise 04.07.2001. Halen çalıştığım iş yerinde ise 15 yıldır çalışıyorum. Bu bilgilere göre hem emeklilik hesabında hangi tarihi baz alacağım hem de işyerinden tazminat isteme hakkım doğuyor mu? Elvin CİNAN
Emeklilik için gerekli primler uzun vadeli sigorta kollarından yatırılan primlerden oluşuyor. Staj ve çıraklıkta yatırılan primler ise kısa vadeli sigorta kollarından oluşuyor. Bu durumda emeklilik hesabı yapılırken maalesef staj başlangıcı ve yatırılan primler geçerli sayılmıyor. Buna göre sizin emeklilik hesabınız 2001'deki girişinize göre yapılacak.
Bu tarihe göre de 7.000 gün ve 58 yaş şartıyla emekli olacaksınız. 15 yıl 3.600 gün şartıyla tazminat alma işi de yine 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olarak çalışmaya başlayanlara tanınmış bir hak olduğu için staj sigortası burada da geçerli sayılmıyor.
Staj sigortası kadınlar için doğum borçlanmasında geçerli sayılmıyor. Yani 1995 ile 2001 arasında bir doğumunuz varsa bunu borçlanabiliyorsunuz. Üstelik bu borçlanma sizin işe giriş tarihinizi geriye çekiyor. Yani 2 yıllık bir borçlanma sizin işe giriş tarihinizi 04.07.1999 tarihine çeker ve o zaman emeklilik şartlarınız 56 yaş ve 5975 gün olur. Bu da sizi iki yıl erken emekli eder.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
1968 doğumluyum. Sigorta girişim 10.08.1993. 6400 günüm var. Ne zaman emekli olurum? Yasin SANCAK
25 yıl 54 yaş ve 5675 gün şartlarına tabisiniz. Priminiz tamamlanmış, yılınız da bu sene Ağustos'ta dolacak. Yaşınızın tamamlanacağı 2022 yılında emekli olursunuz.
1980 doğumluyum. 2002 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başladım. Halen çalışıyorum. Ne zaman emekli olurum? Mehmet Ali KARA
İşe giriş tarihine göre 60 yaş ve 7 bin gün prim ile emekli olursunuz.