Hafta içinde Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak çok önemli reformların detaylarını bizimle paylaştı.
Ekonomiyle ilgili yeniliklerin yanında direkt vatandaşı ilgilendiren, kıdem tazminatı, tamamlayıcı emeklilik ve vergi gibi konular da bu paketin içinde yer aldı. Özellikle tamamlayıcı emeklilik sisteminin devreye alınması ve kıdem tazminatı fonu ile BES fonlarının entegre edilmesi, milyonlarca çalışanı ilgilendiren konular.
EK GELİR OLUŞTURACAK
Dünyanın birçok ülkesinde değişik formatlarda uygulanan tamamlayıcı emeklilik sistemi aslında özüne bakıldığında çalışanların emekli olduklarında, gelirlerinde meydana gelebilecek düşmeleri önleyici bir tedbir olarak görünüyor.
Ayrıca çalışırken yapılacak tasarruflar emeklilik döneminde maaş olarak geri dönecek. Türkiye'de çalışanlar emekli olduklarında iş hayatında aldıkları maaştan daha düşük bir emekli maaşına kavuşuyor. Tamamlayıcı emeklilik sistemi çalışanlara emekliliklerinde ek gelir oluşturarak, çalışma dönemlerindeki hayat standartlarını korumalarını sağlayacak.
ZORUNLU SİSTEMİ DESTEKLİYOR
Tamamlayıcı emeklilik, çalışanların zorunlu olarak girdikleri sosyal güvenlik sistemini destekleyen bir yapıda oluyor. Bu sistem sayesinde çalışanlar, ikinci bir emekliliğe hak kazanabiliyor ve dolayısıyla iki emekli aylığı birden alabiliyor. Şu anda Türkiye'de 45 yaşın altındaki çalışanlara uygulanan zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) başarıyla uygulanıyor.
Burada 2 ay sonra cayma hakkı da bulunuyor. Ancak özellikle devlet destekleri çok önemli. Her yatırılan prim için yüzde 25 katkı sağlanıyor.
Yani 100 lira yatıranın 125 lirası oluyor.
Ayrıca sistemde kalanlara 1000 lira daha veriliyor. Sistemde kalma süresi tamamlandığında, yani 10 yıl 56 yaş dolduğunda emekli maaşı seçeneği tercih edilirse toplanan paranın yüzde 5'i kadar daha katkı yapılıyor.
BÜTÇEYİ ZORLAMAYACAK
Bu sistemin zorunlu hale gelmesi ve kıdem tazminatı fonu ile entegre olması düşünülüyor. Bu olduğu takdirde hem devlet desteği sağlanmış olacak hem de kıdem tazminatı ile BES fonlarına güvence gelecek.
Dolayısıyla çalışanlar hiçbir endişe duymadan gelecekleri için tasarruf yapacak.
Emeklilik döneminde ise çift maaş alma imkanına kavuşacak.
Tamamlayıcı emeklilik için yapılacak kesintiler gelire göre ayarlanacağı için çalışanların bütçesini de zorlamayacak. Böylece herkes kendi gelirine göre tasarruf yapmış olacak.
İŞVEREN DE KAZANACAK
Kıdem tazminatı reformu sadece çalışanları değil, işverenleri de rahatlatacak. Bugün hiçbir işveren tazminat için kaynak ayırmadığından işçi çıkardığında büyük maliyetlerle karşılaşıyor. Reform işveren açısından ne ifade ediyor ona bakalım.
- Çalışanıyla tazminat sorunu yaşamayacak,
- Yüklü mahkeme ve faiz masrafından kurtulacak,
- Tazminatı aylık ve peşin ödeyeceği için yüklü maliyetten kurtulacak,
- Tazminatı son brüt maaş üzerinden ödemek yerine mevcut maaştan zamana yayarak ödeyeceği için kazançlı çıkacak,
- Ödeyeceği primlere devlet katkısı olacak tazminat yükünün bir kısmını kamu karşılayacak,
- Ödemeler şu anki sistemde aylık maaşın yüzde 8.33'üne denk geliyor. İşverenin 30 günlük ücret yerine 21 gün talebi var bu olursa oran yüzde 5,84'e düşecek ve bunun bir kısmını kamu karşılayacak. Burada devlet katkısının BES'teki gibi yüzde 25 olması bekleniyor.
MEVCUT DURUM
- Tazminat için 1 yıl bekleniyor.
- Sadece işten atılan alabiliyor.
- Firmalar kaynak ayırmıyor.
- Çalışan tazminatını bilmiyor.
- Kendi ayrılan tazminatını bırakıyor.
- Mahkemeler dosya ile dolu.
- Tazminat bir güvence ve katkı yok
REFORM SONRASI
- Her çalışan tazminat alacak.
- Herkesin kıdem tazminatı garanti olacak.
- İşveren her ay ödeme yapacak.
- Çalışan kendi hesabını görebilecek.
- İş değiştiren tazminat hesabını taşıyabilecek.
- İşveren-İşçi arasında tazminat sorunu kalmayacak.
- Devlet katkısı ve fon güvencesi olacak.
TAZMİNATA GARANTİ GELİYOR
Aynı pakette kıdem tazminatı reformu da biliniyor. Tüm tarafların bir araya gelerek belirleyecekleri sistem ile şu anda sürdürülemeyen bu sorun da çözülmüş olacak.
Eski taslaklara baktığımızda fon sisteminin her çalışan için kıdem tazminatı açısından bir garanti getirdiğini görüyoruz.
İşverenler için de maliyetin aylara yayılıp tazminat sorununun çözümü anlamına geliyor.
Bu konuda hem işçi tarafının hem de işveren kesiminin bazı endişeleri bulunuyor. İşçi tarafı kazanılmış hakların korunmasını, her yıl için 30 günlük ücretten geri adım atılmamasını istiyor. İşveren kesimi ise aylık yüzde 8.33 oranındaki primin yük getireceğini bunun bir kısmının devlet desteği ile karşılanması gerektiğini belirtiyor. Ayrıca istifa halinde de tazminat alınmasının kalifiye elemanları kaybetmek anlamına geleceğini söylüyor. Bir orta yolun bulunup sorunun çözümünün gerçekleşeceğine yürekten inanıyoruz.
ÇEKİNCELERİ VAR
- "Aylık prim yükü çok fazla, bunu karşılayamayız deniliyor. Bu yüzden devlet katkısı şart"
- "İstifaya tazminat iş barışını bozar. Tazminat sebebiyle ayrılmayan kalifiye elemanları kaybederiz"
- "İşsizlik sigortası primi fazla ve bu azaltılarak tazminat primine aktarılabilir"