Sosyal güvenlik mevzuatımız vefat eden sigortalıların geride kalan eş ve çocuklarını koruyan düzenlemeler içeriyor. Bunların önemli bölümünü ise eşlere ödenen ölüm maaşı ile çocuklara ödenen yetim maaşı oluşturuyor.
Eşi vefat eden kişinin erkek ya da kadın olmasına bakılmaksızın belli şartlarda maaş hakkı var. Burada ölüm maaşında kişinin sadece evli olup olmadığına bakılıyor. Yani emekli ya da çalışıyor olması maaş almasını engellemiyor.
Kocası ölen kadına; kocasının sigortalılık süresi uygunsa, kadının geliri olup olmadığına bakılmaksızın aylık bağlanıyor.
Yetim kalan kız çocuklarına evlenmedikleri ve çalışmadıkları sürece, erkek çocuklara da öğrenci oldukları sürece (25 yaşa kadar) maaş ödeniyor.
En çok merak edilen mesele, bir kadının hem ölen kocasından hem de ölen babasından iki maaş alıp alamayacağı. Bu durum 2008 yılı öncesinde farklı kurumlar olmak şartıyla geçerli oluyordu. Ancak 2008 ile birlikte çift maaşın önü de kapanmış oldu. Yine de ölüm tarihine göre bazı durumlarda çift maaş ödeniyor.
EN AZ 900 GÜN LAZIM
Dul maaşında, 01.10.2008'den sonra Bağ- Kur'lular ve Emekli Sandığı'na tabi olanlar için 1800 gün, SSK'ya bağlı olanlar için ise 900 gün prim ödeme aranıyor.
Bundan önceki durumlarda eksik günler doğum ya da askerlik borçlanmasıyla tamamlanabilmekteydi. Ama şimdi kabul edilmiyor. Yetim maaşı alanların da tek bir geliri olmasına bakılıyordu. Ancak geçtiğimiz günlerde Yargıtay 21. Hukuk dairesi bir karar ile hem anneden hem babadan yetim maaşı alınabileceğine hükmetti.
HER İKİSİNİ DE ALABİLİR
- Kocası ölen bir kadın eğer emekli ise, hem kendi emekli maaşını hem de kocasından kalanı maaşı alabiliyor.
Yani çift maaş alır.
- Dul kadın çalışabilir.
Hem kocasından hem de sigortalı olarak çalıştığı yerden maaş alır ve şartlar oluşursa emekli de olur.
- Kız çocuk çalışmıyorsa, ölen anne babasından aylık alıyor.
- Kız çocuk çalışmaya başlarsa, SSK ya da Bağ-Kur'dan bağlanan aylık kesiliyor.
- Emekli Sandığı'ndan bağlanan aylık ise kız çocuğu SSK'lı ya da Bağ-Kur'lu olarak çalışıyorsa, kesilmiyor. Memur olursa kesiliyor.
- Çalışmayan bekâr kız çocuğunun da çift maaş alma imkânı var. 1 Ekim 2008'den itibaren, yetim kız çocuğu ölen anne ve babasından iki maaş alabilir. Yüksek olanın tamamı, diğerinin ise yarısını alıyor.
Evlenince maaşı kesiliyor.
- 1 Ekim 2008'de 5510 Sayılı Yasa yürürlüğe girmeden önce, dul kalan ve çalışmayan kadına kurumlar (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) farklı olmak şartıyla, eşten ve babadan aylık veriliyordu. 1 Ekim 2008'den sonra çift maaş kalktı.
EN AZ 3600 GÜN LAZIM
Babamın yaşı 60. Eksik primi bulunuyor. Şu anda prim gün sayısı 2021. Bu durumda nasıl emekli olabilir? Temel DEMİR
9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olduysa en az 3600 gün primi olması gerekiyor.
2021 günle emekli olması mümkün değil. Bu yüzden 1400 gün daha prim ödemesi yani çalışması gerekiyor. Bu arada askerlik yapmışsa onu borçlanarak bir kısmını bu şekilde tamamlayabilirsiniz.
Bunun dışında isteğe bağlı sigorta ödenebilir ancak orada da 1261 günü geçmemesi gerekiyor.
Geçerse Bağ-Kur şartları oluşur ki bu kez 5400 gün gerekir. Eğer hiç birini yapma imkanınız yok ise SGK'ya müracaat ederek bu 2021 günün parasını geri alabilirsiniz.
8 AY BORÇLAN 1 YIL KAZAN
01.01.1969 doğumluyum. 26.11.1991- 15.03.1993 yılında 15 ay askerlik yaptım. İlk SGK pirimim 15.07.1993 yılda başladı. Şuan pirim gün sayım 7000 gün. Askerlik borçlanması ne kadar yapabilirim? Daha erken emekli nasıl olurum? İlker KESKİN
İşe giriş tarihine göre 25 yıl 54 yaş ve 5675 gün şartlarınız bulunuyor. Askerliği sigortadan önce yaptığınız için 8 aylık bir borçlanma yaparak 53 yaş ve 5600 günle emekli olabilirsiniz. Böylece emekliliğinizi bir yıl geriye çekebilir 12 maaş fazladan alabilirsiniz.
Priminiz ve yılınız tamam.
HER DOĞUM İÇİN 2 YIL
İlk hamileliğimde ölü Doğum yaptım İkinci hamileliğimde ikiz Bebeğim oldu Doğum borçlanması yapmak istediğimde kaç çocuk ödemesi yapmam gerekir? Gaye ALTUNGÜNEŞ
Doğum borçlanmasından amaçlanan, kişiye doğum nedeniyle çalışmadığı süre için borçlanma hakkı verilmesidir. Bu nedenle de önemli olan doğum sonrası çalışmadığı süre olup, doğumun tek veya çoğul olmasının önemi bulunmuyor. İkiz ya da üçüz doğum halinde de sadece iki yıl borçlanma yapılabiliyor. Ayrıca çocuğun da yaşaması gerekiyor.