Emekli maaşları hesap edilirken tüm kazançlara bakılıyor. Bu yüzden yüksek maaşı olanların emekli aylıkları da artıyor. İş yaşamında geçen son yıllar da önemli. İşte alınması gerekli tedbirler
Emeklilik için yaşı bekliyorum. İlk başlarda maaşım asgari ücretten yatırıldı. Sonra bazı dönemler arttı. Şu an 4 yıl daha bekleyeceğim. Bu sürede yüksekten yatsa emekli aylığım artar mı? Suat ÖZKOÇ
Öncelikle belirtelim. Emekli maaşını belirleyen en önemli unsur prime esas kazancınız.
Yani brüt ücretiniz. Daha başka bir ifadeyle Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilen ücretiniz. Bu ücretler ne kadar yüksek olursa emekli maaşı da o kadar artıyor. Emekli maaşı hesaplanırken işe girdiğiniz ilk andan itibaren tüm çalışmalarınız dikkate alınıyor. Dolayısıyla tüm çalışma hayatında aldığınız maaşların emekli aylığında etkisi var. İlk başlarda asgari ücretten yatırılmış olması sizin dezavantajınıza olmuş ama sonraki yüksek maaşlar olumlu sonuç verecektir.
Son 4 yılda da brüt ücretiniz 4 bin lira ve üzerinde olursa emekli maaşınız yılda 60-70 lira artacaktır. Bu da 4 yılda 3000 liraya yakın bir para yapar.
Yani 2500 lira olacağına emekli maaşınız 2.800 lira olur.
3 HESAPLAMA DÖNEMİ
Emekli maaşı hesaplanırken üç ayrı dönem dikkate alınıyor.
2000 yılı öncesi, 2000 ile 2008 yılları arası ve 2008 sonrası dönem çalışmaları ayrı aylık bağlama oranlarıyla çarpılıyor. Bu üç dönemde de farklı hesaplama yöntemleri kullanılıyor. Burada en avantajlı dönem, yani aylık bağlama oranının en yüksek olduğu dönem 2000 yılı öncesi dönem. Bu bölümde çalışma süresi çok, maaşı yüksek olanlar için emekli aylığı daha yüksek çıkıyor. Ancak dediğimiz gibi son dönemdeki yüksek maaş da etkiliyor.
Emekli maaşınızı artırmak istiyorsanız çalışırken alacağınız bazı tedbirler bulunuyor.
Öncelikle gerçek maaşınızın bordroda yansıtılmasını yani SGK'ya gerçek maaşınızın bildirilmesini sağlayın. Zaten gerçek maaşı saklayıp asgari ücretle bildirmek işveren açısından da suç. Eğer imkan varsa iki ayrı yerde çalışıp sigorta primi ödenmesi de emekli maaşını artıracaktır.
Emeklilik işlemleri yapılırken eş ve çocuk durumlarınızı bildirmeyi unutmayın.
Bunun dışında eğer emeklilik tarihiniz yılsonuna geliyorsa bir sonraki yılın zammından yararlanabilmek için beklemeden müracaat edin.
YÜZDE 60 RAPOR GEREKLİ
Benim % 40 raporum var. 22.07.2008 tarihinde sigorta girişim, 675 gün primim var. Malulen emekli olur muyum? Olursam nasıl olurum? Ne yapmam gerekiyor? Serhat TUTAR
Malulen emeklilik için rahatsızlığın sigortadan sonra çıkmış olması gerekiyor. Bunun yanında en az yüzde 60 oranında iş göremezlik raporu isteniyor.
Bu raporun da SGK sağlık kurulu tarafından onaylanmış olması lazım. Bütün bunlara ilaveten en az 1800 günlük prim de isteniyor. Dolayısıyla sizin şartlarınız buna uymuyor.
Ancak hala çalışmaya devam ediyorsanız ve rahatsızlığınız sigortadan önce ise, vergi dairesine gidip vergi indirimi talebinde bulunun. Yüzde 40 ve üzeri vergi indirimi alırsanız size erken emeklilik yolu açılır.
TAZMİNATINIZ YANAR
Bir işyerinde 6 yıldır çalışıyorum ve hamileyim. Doğumdan sonra çalışmayı düşünmüyorum. Çocuğuma bakacağımı gerekçe göstererek ayrılsam tazminat ve işsizlik parası alabilir miyim? Yasemin KAYA
Kıdem tazminatı alabilmek için işyerinden kendi istek ve kusurunuz dışında ayrılmış olmanız lazım. Kendiniz istifa ederseniz tazminatınızı alamazsınız. Bunun birkaç istisnası olsa da 'çocuğuma bakacağım' gerekçesiyle ayrılmanız halinde tazminat ve işsizlik maaşı almanız mümkün değil. Ancak evliliğinizin üzerinden 1 yıl geçmemişse bu kez evlilik cüzdanıyla başvurarak tazminatınızı alabilirsiniz. Bir başka istisna ise 3600 gün şartı. Eğer 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmuşsanız ve 3600 gününüz varsa SGK'dan yazı alarak işyerine başvurup tazminat alırsınız. Bunların dışında söylediğiniz gerekçeyle ayrılırsanız 6 yıllık tazminatınızı yakarsınız.