1989 yılında sigortalı olup 2 yıl çalıştım. Daha sonra çalışma hayatına zaman zaman ara verdim ve primlerimi tamamlayamadım.
Toplu olarak ödeyerek bu eksik günlerimi doldurabilir miyim?
Ayşegül SARI
Öncelikle belirtelim ki yasalarımız toplu para ödeyerek geriye doğru eksik günleri tamamlamaya izin vermiyor.
Ancak yine yasalarımızda borçlanma adı altında prim kazanma yöntemi var. Örneğin erkekler askerlik günlerini borçlanıp işe başlangıç tarihlerini geri çekerek erken emekli olabiliyor. Yine kadınlar sigortadan sonraki doğumlarını borçlanarak 6 yıllık prim kazanabiliyorlar. O yüzden toplu ödeme yapamasanız da bu borçlanma imkanlarından faydalanabilirsiniz.
YASADA SIRALANIYOR
Sigortalıların borçlanma yapabilecekleri süreler 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 41'inci Maddesi ile düzenlenmiştir. Bu maddeye göre şu süreler borçlanılarak prim kazanılabiliyor. Burada borçlanmaktan kasıt o günlerin parasını ödeyerek satın alma anlamı taşıyor. İşte o süreler:
a) Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalı kadının, 3 defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra 2 yıllık süreyi geçmemek kaydıyla borçlanılacak sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarıyla talepte bulunulan süreleri,
b) Er veya erbaş olarak silah altında veya yedek subay okulunda geçen süreleri,
c) 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olanların, personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri, d) Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,
e) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,
f) Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,
g) Grev ve lokavtta geçen süreleri,
h) Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,
ı) Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri, i) 4857 sayılı Kanun'a göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri,
j) Sigortalı olmaksızın, 08/04/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun'a göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmi öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı, sigortalının kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları halinde borçlanma hakları bulunmaktadır.
Bunların dışında maalesef toplu borçlanma gibi bir durum söz konusu değildir.
GERİYE DOĞRU TESCİL YOK
1995 yılında maliye kaydım var. Bağ-Kur kaydım ise yok. Bundan faydalanabilir miyim? Sigorta başlangıcım 1995 olur mu? Hasan Emir YILMAZ Maalesef binlerce vatandaşımız yıllar önce vergi mükellefi olmuş, bir şirket ortaklığı yapmış ya da kendi işini kurmuş, maliyeye kaydolmuş. Ancak Bağ-Kur'a gidip kayıt yaptırmamış. Bu durumda olanların geriye doğru tescili yapılamıyor. Bu konuda çok fazla kişi var. Bazıları dava açıyorlar. Bu konuda verilmiş kararlar da bulunuyor. Ancak her dosya farklı olacaktır. Bu yüzden bir hukukçuya mutlaka danışın.
İHBAR TAZMİNATI SÜREYE BAĞLI
İşten ayrılırken ödenen ihbar tazminatı neye göre belirleniyor? Kıdem tazminatından farkı var mı? Suat AKSOY
İhbar tazminatı iki taraflı bir tazminattır. İşten ayrılmadan önce kıdeminize göre bir ihbar süresi belirlenir. Siz de işveren de bu süreye uymadığı zaman tazminat ödersiniz. Yani işveren sizi işten çıkartacağını bu süreden önce bildirmez ise ihbar tazminatı öder. Siz de işten ayrılacağınızı bu süreden önce bildirmezseniz ihbar tazminatı ödersiniz. İhbar tazminatının süresini sizin o işyerindeki çalışma yılınız belirler.
Hizmet süresi 6 aydan az sürmüş işçi için: 2 hafta (14 gün)
Hizmet süresi 6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş işçi için: 4 hafta (28 gün)
Hizmet süresi 1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş işçi için: 6 hafta (42 gün)
Hizmet süresi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için: 8 hafta (56 gün)
Bu sürelere uymayanlar bu süreler kadar maaşa göre ihbar tazminatı öder.