Geçtiğimiz hafta 30 Mart günü bu köşede Kod 29 ile ilgili bir yazı yazmış ve bu konuyu kamuoyunun gündemine taşımıştık. Yazımızın ardından birçok platformda konu tartışılmaya başlanmıştı. Yazımızda pandemi döneminde getirilen işten çıkış yasağının istisnası olarak haklı feshin konduğunu hatırlatmış ve "İş Kanunu 25. Maddedeki Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına uymamak olarak sıralanan fiillerde çok ağır ithamlar da bulunuyor. Bu kod ile çıkış yapılan işçi tazminat ve işsizlik maaşı alamamasının dışında ağır suçlamaların da muhatabı oluyor. Böylece sözleşmeye uymayan işçi ile cinsel tacizde bulunan, hırsızlık yapan işçi bir tutuluyor" demiştik. Bu şekilde işten çıkartılan çalışanlar yeni bir iş aradıklarında da kendilerine şüpheyle yaklaşılmakta ve zor durumda kalmaktadırlar. Ayrıca bu istisnayı kötü niyetle kullanan ve işçi çıkarmayı bu yolla yapan bazı işverenler olduğunu da hatırlatmıştık. Çalışanların sorununu aktardığımız bu sesi Sosyal Güvenlik Kurumu duydu ve genelgede bazı düzenlemeler yaparak artık her fiilin farklı kodla bildirileceğini duyurdu. Böylece mesaiye gelmediği için çıkartılanla uyuşturucu kullandığı için çıkartılan işçi ayrılmış olacak. Konuya biraz daha detaylı bakalım...
KOD 29 NEDİR, KİMLER UYGULAR?
● İşverenin haklı fesih ile işten çıkartması bu kodla bildirilir. ● İş kanunu 25. Maddedeki Ahlak ve İyi Niyet Kuralları kapsamındadır. Bu maddede sayılan haller gerçekleştiğinde işten çıkış gerçekleşiyor. ● İş kanunu geçici 10. Maddesi ile getirilen fesih yasağının istisnası olarak da 25. Maddedeki Ahlak ve İyi Niyet kurallarına uymamak hali belirtilmiştir. Fasih yasağına rağmen işten çıkartma olacaksa yine kod 29 ile bildirilmekteydi.
BU KODLA ÇIKARILANIN HAKLARI NELER?
● Kod 29 ile çıkartılanlar işverenin haklı fesih imkanını kullanmasından dolayı kıdem tazminatı alamıyor. ● Bu kod ile çıkartılan işçiler kendi istek ve kusurları dışında çıkartılmadıkları için de işsizlik ödeneğine başvurup bu ödenekten yararlanamıyor. ● Sebepsiz yere işten çıkartılan ve 6 aylık kıdemi olup en az 30 kişinin çalıştığı iş yerinde bulunan çalışanların kullandığı işe geri dönüş ve bu sebeple alınan tazminat hakkını da kod 29 ile çıkartılanlar kullanamıyor.
YENİ KODLAR NEDİR?
● Gerekli vasıflarda işverenin yanıltılması: Kod 42 ● İşverenle ilgili asılsız ihbarlar: Kod 43 ● İşyerine sarhoş gelinmesi: Kod 44 ● İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması: Kod 45 ● Hırsızlık ve meslek sırlarını deşifre: Kod 46 ● 7 günden fazla hapis cezası alanlar: Kod 47 ● İşverenden izin almadan devamsızlık: Kod 48 ● İşçinin izin almaksızın veya haklı sebebe dayanmaksızın ardı ardına 2 işgünü veya 2 ay içinde 2 defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut bir ayda 3 işgünü işine devam etmemesi: Kod 49 ● İşin güvenliğini tehlikeye atmak: Kod 50
YASA NE DİYOR
İş kanunu 25. Maddedeki Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymamak sebepleri şöyle sıralanıyor Kod 29 ile bildirilen çıkartma sebepleri kanunda şöyle sıralanıyor: a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması. b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması. c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması. d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması. e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması. f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi. g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi. h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi. ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.
KOD 29 İLE ÇIKIŞ
