Bireysel Emeklilik Sistemi uzun süredir hayatımızda ve çalışan çalışmayan herkese sosyal güvenlik sistemi dışında bir ikinci emeklilik imkanı sunuyor. Özellikle devlet katkılarıyla önemli bir tasarruf imkanı da sağlayan BES'teki birikimler 180 milyar liraya dayanmış durumda. 45 yaş altındaki çalışanlara getirilen otomatik katılımlı BES ile de milyonlarca çalışan küçük tasarruflarla emeklilik günlerinde ikinci bir gelire de kavuşmuş olacak. 2000 yılı ile birlikte sosyal güvenlik sistemine getirilen kademeli emeklilik yaşına bakıldığında 9 Eylül 1999 ile 2008 arasında işe girenler için 7 bin gün ve kadınlarda 58 erkeklerde 60 yaş şartı bulunuyor. Bu tarihlerde işe başlayanlar açısından bakıldığında 60 yaşlarını tamamlamadan ya da 7 bin gün prim gününü doldurmadan önce BES'ten emekli olma imkanı bulunuyor. Aslında 9 Eylül 1999 sonrasında ilk defa sigortalı olan bir çalışan iş hayatı devam ederken BES'ten emekli olabilecek. Daha sonra sosyal güvenlik sisteminden de emekli olduğunda iki maaşa kavuşabilecek. Üstelik hiçbir yatırım aracında olmayan her yatırdığınız paraya devletin verdiği yüzde 25'lik katkı payı da tasarruflarınızın çoğalmasını sağlayacak.
23 MİLYON GENÇ BULUNUYOR
Bu avantajlı emeklilik sistemi şimdi 18 yaş altı çocuklar için de geçerli olacak. Daha önce çocukları adına BES hesabı açamayan aileler şimdi bu imkana kavuşmuş oldu. Türkiye'de 18 yaş altındaki nüfusa bakıldığında yaklaşık 23 milyon kişinin olduğu görülüyor. Bu gençlerin tamamının hemen girmesi beklenmese de sektör temsilcileri ilk etapta 4-5 milyon gencin sisteme katılacağını bekliyor. Bu da hem BES sisteminin büyüme hem de tasarrufun artması açısından çok önemli bir rakam. BES'e giren genç için aylık yatırılan paraların yüzde 25'i kadar devlet katkısı da sürecek. İleride ki şu anda şartlar 56 yaş 10 yıl olarak düzenlenmiş durumda, bu gencin sosyal güvenlik dışında ikinci bir özel emeklilik imkanı doğmuş olacak. Örneğin 16 yaşındaki bir genç sistemde emekli olana kadar kalırsa 40 yıl tasarruf yapacak. Aylık 100- 150 lira gibi rakamlarla bile çok yüksek birikime ulaşabilecek. Sistem genç için adeta bir kumbara görevi de görecek.
ÖNEMLİ SEVİYEDE BİRİKİMİ OLACAK
Bunun dışında 10 yıl sistemde kalıp emeklilik düşünülmez ise yine gencin okulları bitirdiğinde önemli bir birikimi de oluşmuş olacak. Bu arada yine aynı düzenlemede yer alan maddeye göre ebeveynler, yetkili organlarınca karar alınması kaydıyla üyelerine veya çalışanlarına emekliliğe yönelik taahhütte bulunan ve şartları uyan dernek, vakıflar ve sandık gibi tüzel kişiliğe haiz meslek kuruluşu veya sair ticaret şirketleri nezdinde 1 Ocak 2021 itibarıyla mevcut bulunan emeklilik taahhüt planları kapsamındaki yurt içi ya da dışındaki birikimler ve taahhütlere ilişkin tutarlarını, 31 Aralık 2023'e kadar kısmen veya tamamen BES'e aktarabilecek. BES'e aktarılan tutarlar gelir vergisinden muaf olacak. Bu kapsamda aktarım yapan üyeler, aktarım tarihinden itibaren 3 yıl içinde maluliyet ve ölüm haricindeki bir nedenle sistemden ayrılamayacak.
TAZMİNATTA SÜRE YOK
● İşyerinden emeklilik sebebiyle ayrılacağım. Bu noktada 7 yıllık tazminatı mı da alacağım. Ancak bu tazminatı işveren hemen ödeyemem diyor. Tazminatın bir süresi var mı? Ya da taksitle ödenebilir mi? Yusuf KARAGÖZ
Kıdem tazminatı işçinin iş akdinin sona ermesiyle birlikte tek seferde ve nakit olarak hemen ödenmesi gereken bir uygulama. Yani kıdem tazminatı için bir süre bulunmuyor. İş verenin size tek seferde ve nakit olarak ödemesi bunu da banka yoluyla yapması gerekiyor. Kıdem tazminatında taksitle ödeme diye bir uygulama da bulunmuyor. Ancak işçinin rızası dahilinde vade farkı da ödeyerek taksit yapılabiliyor. Eğer işveren kötü niyetle bu gecikmeyi yapıyorsa hemen arabulucuya giderek tazminatınızı talep edebilirsiniz. Ancak durumlar kötü ve sizden bu konuda bir fedakarlık talep edilmişse kararı yine siz vermelisiniz. Ancak dediğimiz gibi genel kural tazminatın hemen ödenmesi.
12.5 YIL YETERLİ SAYILIYOR
● 9 Eylül 1999 sonrası sigortalı oldum. 3600 günle emeklilik hakkım olmadığını biliyorum. Bu tarihten sonra sigortalı olanlar için de kısmi emeklilik imkanı bulunuyor mu? Meltem ŞAHİN
Kısmi emeklilik 1999 sonrasında sigortalı olanlar için de bulunuyor. Öncesinde 15 yıl 3600 gün olan şartlar yeni sigortalılar için 25 yıl ve 4500 gün olarak belirleniyor. Yani sizin ilk sigorta olduğunuz tarihten sonra 25 yılın geçmiş olması ve 4500 gün de priminizin ödenmesi gerekiyor. Bu şartları sağladığınızda 58 yaşında emekli olabilirsiniz.