Milyonlarca çalışanın hayali emekli olmak.
Bunun için yasalarımızda bazı şartlar var. Belli bir süre prim ödemek, belli bir yaşa gelmek ve kadınlar için 20 erkekler için 25 yıl süreyi tamamlamak. Bu günlerde EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) konusu da gündemde. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanların emeklilikleriyle ilgili bir çalışma da yürüyor.
Emeklilik için en önemli şartlardan olan prim gün sayısı bazı sigortalılar için sorun oluyor.
Ya çalışma imkanı bulamadıklarından ya da kayıt dışı çalıştırıldıklarından ya da bazı sebeplerle iş hayatından ayrı kaldıklarından dolayı primleri tamamlanamıyor. Eğer bundan sonra da çalışma imkanı yoksa bu primleri toplu olarak ödeyip alma durumu da oluyor.
Borçlanma imkanları yasalarımızda belirlenmiş durumda.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 41. Maddesinde borçlanılabilecek süreler belirtiliyor: a) Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalı kadının, üç defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla borçlanılacak sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarıyla talepte bulunulan süreleri, b) Er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay okulunda geçen süreleri, c) 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olanların, personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri, d) Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri, e) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri, f) Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri, g) Grev ve lokavtta geçen süreleri, h) Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri, ı) Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri, i) 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri, j) Sigortalı olmaksızın, 8/4/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı.
İŞE GİRİŞİ ÖNE ÇEKİYOR
Burada askerlik borçlanmasıyla ilgili bir istisna da var.
Askerlik sigortadan önce yapılmış ise borçlanılan süre kadar işe giriş tarihi geri çekiliyor. Bu durumda emeklilik yaşında 1 yıllık bir düşme oluyor. Dolayısıyla bazı sigortalılar bir ay bile askerlik borçlansa bir yıl önce emekli olup 12 tane fazla maaş alma imkanına kavuşuyor.
BORÇLANMA TALEPLERİ VAR
Yasada belirtilen bu borçlanma yöntemleri dışında maalesef prim kazanma imkanı yok.
Ancak bazı kesimlerden borçlanma hakkı ile ilgili talepler de bulunuyor.
Staj sigortasıyla çalışma hayatına başlayanlar bu süreleri borçlanarak uzun vadeli sigorta kollarından saydırmak ve başlangıç tarihlerini de geri çekmek istiyor.
Yine geçmiş yıllarda vergi mükellefi olmalarına rağmen Bağ-Kur kaydı yaptırmayan sigortalılar da bu geçmiş günlerini borçlanarak tescil ettirmek istiyor.
Ayrıca sigortadan önce doğum yapan anneler de bu çocukları borçlanabilme ve prim kazanma hakkı talep ediyor.
Bu konulardaki talepler var ancak henüz bir resmi çalışma olmadığını da hatırlatmış olalım.
TAZMİNAT ARTABİLİR
● Kıdem tazminatını artırmak için ne yapmak lazım. Aldığımız diğer ücretler de buna eklenebilir mi? Yeşim KARA
Kıdem tazminatı hesaplanırken son aldığınız brüt ücret dikkate alınıyor. Bu brüt ücret çalıştığınız süreyle çarpılarak hesaplanıyor. Her yıl için bir brüt ücret hesaba katılıyor.
Gün ve aylar da aynı şekilde hesaplanıyor. Kıdem tazminatını artırmak mümkün. Bunun için öncelikle gerçek maaşınızın bordroda gösterilmesini sağlayın. Yani asgari ücretten gösterilip elden maaş almaya razı olmayın. Bu durumda maaşınız kaç lira olursa olsun tazminatınız SGY'ya bildirilen ücret üzerinden yapılacaktır.
Yine size düzenli olarak ödenen paralar da kıdem tazminatının hesabında kullanılan brüt maaş ekleniyor. Yani her yıl aldığınız ikramiye, aylık aldığınız yemek parası, kasa tazminatı gibi düzenli ödemeler ile giydirilmiş brüt maaş ortaya çıkıyor ve buna göre de hesap yapılıyor.