Herhangi bir şey talep ettiğimde sadece ve sadece "Peki anneciğim" desin. Tabağına koyduğumu itirazsız yesin. Ödevlerini zamanında yapsın, her akşam dokuzda uyusun... Çok güzel olurdu değil mi?
Elbette ebeveyn-çocuk ilişkisinde işler böyle gitmiyor. Öfke, sık sık kapıldığımız bir duygu oluyor hatta. Peki bu öfkeyi nasıl yönetiyoruz? Dahası çocuk da öfkelendiğinde tepkimiz ne oluyor?
Genel gözlemim şu: Öfkelenmeye hakları yokmuş gibi davranıyoruz onlara.
Ya daha büyük bir öfke ile karşılık verip bastırmaya çalışıyor, ya da "Bu yaşta ne bu öfke?" diye anlaşılmazlığın girdaplarına salıyoruz. Tamam şımarık yetiştirmeyelim de, kişiliğini örseleyip bastırmak da değil doğru olan.
Peki doğrusu ne? Çocukta öfke normal mi? Sağlıklı yaklaşım nasıl olmalı?
Tüm bu soruları Psikolog Pırıl Bilger'e sordum. Şu cümlesinin altını ise özellikle çizmek isterim: Çocuklar duygularını kontrol etmeyi bilemedikleri için, duygularını yönetirken ailelerini taklit ederler...
BU DUYGUYU TANIYIN
Çocuklar öfkelendiklerinde ne yapacaklarını bilemezler. Ebeveynler ilk olarak öfke duygusunu tanımalı ve onunla nasıl başa çıkacaklarını öğrenmeliler.
Çünkü çocuklar duygularını kontrol etmeyi bilemedikleri için duygularını yönetirken ailelerini taklit ederler.
ÖFKE SİDDET DEĞİLDİR
Öfke kötü bir duygu değildir. Öfke duygusu genelde şiddet ile karıştırılıyor fakat alakası yok. Öfke; insanın doğasında olan bir duygu. Aslında insan için faydalıdır, kişinin kendini ifade etmesine yardımcı olur ve ilişki kurmada da gerekli bir duygudur. Fakat önemli olan bu duyguyu yönetebilmektir.
ÇOCUKTA DA AYNI
Öfke oluştuğunda hem fiziksel hem de zihinsel bir süreç başlar. Kalp atışlarında hızlanma, kaslarda gerginlik, nefes alışverişlerinde hızlanma meydana gelir. Bu durum çocuklarda da aynıdır. Çocuklar çeşitli sebeplerden öfke krizlerine girebilirler.
Örneğin; istedikleri bir şey alınmadığında, parka gidemediklerinde, uyumak veya yemek istemediklerinde öfkelenebilirler.
ÖNCE SEBEBİNİ ANLA
Peki, ebeveynler böyle anlarda ne yapmalılar? Öncelikle; çocukları öfke krizine girdiğinde bu krizin neden olduğunu anlamaları gerekir. Ebeveynler çocuklarını böyle anlarda sımsıkı sararak sakinleştirebilirler. Kişinin vücudunda oksitosin hormonunu salgılandığında kişi sakinleşir bu yüzden çocuğa sımsıkı sarılarak o an çocuğu sakinleştirebilirsiniz.
İZİN VER SAKİNLEŞSİN
Eğer çocuk sarılarak sakinleşebilecek kadar sakin değilse içindeki öfkeyi bir şekilde dışarı atması gerekir. İçindeki enerji patlamasını boşaltması gerekir.
Bu öfkeyi zıplayarak, tepinerek veya koşarak yapabilir. Buna izin verilmelidir.
PUANLAMA YAPTIRIN
Çocuğunuzun öfkesini yönetirken, ilk olarak onunla eşit şekilde oturup konuşmalısınız.
Onun o an hissettiği duyguyu anladığınızı belli etmelisiniz. İçinde bulunduğu öfke duygusunu puanlamasını isteyin. Böylelikle öfkesinin ne kadar olduğunu kendisini de görebilir. Çocuk sinirlendiği zaman "Neden sinirlendin, eğer söylersen seni daha iyi anlayabilirim" demelisiniz. Empati yaparak ona "Evet öfkeni öğrendiğime göre seni anlayabiliyorum, ben de öfkelenebilirmişim" şeklinde onu anladığınızı belli edebilirsiniz.
ÖGRENİN VE ÖĞRETİN
Öfke duygusu ile nasıl baş edebileceğinizi öğrenmelisiniz. Ve ebeveyn olarak duygularını yönetmeyi çocuklarınıza öğretmelisiniz. Öfke duygusu da diğer duygular kadar doğaldır. Bu yüzden bu duygudan kurtulmak yerine onu anlamaya çalışmalısınız.