Görücü usulü olarak tanımlanan evlilik biçiminde, üç temel fail bulunur.
Bunlardan en etkin rol oynayanı, aileleri tanıştırma görevini üstlenen arabulucudur.
Çoğunlukla yaşlı ve kadın olan arabulucular, benzer sosyo-ekonomik statüde bulunan her iki ailedeki münasip eş adaylarını bularak, bu kişileri ailelere tavsiye ederler. İkinci fail olan kız tarafı, erkek eş adayını çoğunlukla birebir tanımadığı için, erkeğin ailesinin sosyal ve ekonomik sermayesini ve bu sermayeyi devam ettirme potansiyelini değerlendirir.
Üçüncü fail olan erkek tarafı ise, kız tarafının saygınlık ve namus anlamındaki ününe, kızın güzelliğine, ev işlerindeki ve çocuk bakımındaki becerisine önem verir.
Aynı zamanda, erkek tarafının, kızı almak için kız tarafına teklif ettiği birtakım hediyeler veya bazı durumlarda, kız babasının erkek tarafından talep ettiği başlık parası görücü usulü evlilik biçiminin tanımlanmasında önemli rol oynamaktadır.
DÖNÜŞEN ARABULUCULAR
Bu tespitler, Galatasaray Üniversitesi Sosyoloi Bölümü öğretim üyelerinden Gözde Aytemur Nüfusçu ve Ayça Yılmaz'ın "Evlilik Pratiklerinin Dönüşüm/Yeniden Üretim Sürecinde Evlendirme Programları" adlı çalışmasından alınma. Son dönemin en popüler ve en seyredilen gündüz kuşağı programları arasında yer alan bu programlar izlenerek yapılan çalışmada yapılan tespitleri okumaya devam edelim.
Deniyor ki: Evlendirme programlarında, yukarıda saydığımız faillerin dönüştüğünü ve görücü usulü evlilik biçimine yenilerinin dahil olduğunu, ancak bu ilk faillerin işlevlerinin çoğunlukla değişmediğini görmekteyiz.
Şöyle ki, evlilik biçimi olarak görücü usulü, bugün toplumsal zeminde kabul görmüyor gibi görünse de, aslında bu programlar bize görücü usulünün işlevini yitirmemiş olduğunu göstermektedir.
Burada yalnızca, kadın-erkek ilişkilerini düzenleyen bir norm olan görücü usulünün, günümüz toplumsal normlarına uyacak şekilde biçim değiştirmesinden bahsedilebilir. Yani eski biçimiyle görücü usulü evliliklerde arabulucu rolünü üstlenen kişi, yerini bu programın sunucusuna bırakmıştır.
MEŞRU BERABERLİKLER
Çarpıcı analizlerin de yer aldığı çalışmanın tamamını internetten bulabilirsiniz.
Gelelim sonuca. Diyor ki Gözde Aytemur Nüfusçu ve Ayça Yılmaz: "Evlendirme programlarının temel işlevi evlenmek isteyen kişileri birbirleriyle eşleştirerek, toplumsal göz tarafından onaylanmak üzere nikahlı beraberlikleri meşrulaştırmaktır ve bu (yeniden) meşrulaştırma süreci karşı cins ve kadın-erkek rollerini güçlendirmektedir.
Diğer yandan, evlendirme programları, toplumsal örgütlenmede evlilik piyasasından dışlanmış kimi faillerin, programda yer bulmalarına, yani evlilik piyasasının genişlemesine aracılık etmektedir.
Son olarak evlendirme programları, evlilik pratiklerinin standart kalıplarını yeniden üreterek ve bunlara yeni pratikler ekleyerek, evliliği teknik bir bilgi haline dönüştüren kurumsal bir uzmanlık biçimi yaratmaktadır.
Sonuç olarak, modern özgür eş seçimi idealinden yola çıkan bu programların aslında, 'geleneksel' olarak adlandırılan evlilik pratiklerini televizyon aracılığı ile yeniden ürettiğini görmekteyiz.
Ben de diyorum ki: Daha çok izlenmek adına yeni dönemde yaygınlaşan kurgusal yapı üzerine de yeni bir akademik çalışma gerekiyor.