Küresel krizden kurtulduğumuzu düşündüğümüz sırada "Boşuna heveslenmeyin ben halen buradayım" diyor kriz adeta. Haksız da sayılmaz kriz. Ekonomiler, piyasalar direniyor "Bu iş bitti" diye. Aslında, insanlar da o kabus günlerinden uzaklaşmak istedikleri için bir yerde "Bitti" diyen politikacılara, uzmanlara ve piyasa aktörlerine inanmak istiyorlar.
Henüz alınan önlemler geri çekilmeden bunları yaşıyoruz. Daha doğrusu, krizin en hararetli zamanlarında alınan önlemlerin bir kısmı mevcudiyetini korumasına rağmen bu gelgitleri yaşayabiliyoruz. İnsan merak ediyor, önlemler tamamen geri çekildiğinde, özellikle merkez bankalarının para politikalarında enflasyondan dolayı sıkılaştırmaya gittiklerinde, ne olacak?
Krizin bir kez daha kabusa dönüşme olasılığının en yüksek olduğu coğrafya Avrupa gibi görünüyor. Avrupa bölgesindeki belirsizlik ateşini birkaç hafta önce Yunanistan yakmıştı. Bu yıl yüzde 4'ün üzerinde küçülmesi beklenen Yunanistan'ın başını ağrıtan en büyük dert, 2001 krizine kadar bizim de bağışıklık kazandığımız "Kamu borçlarının çevrilme" sorunu. Aynı şekilde, kamu borçları hızla yükselen ve ileride aynı sorunla karşılaşma olasılığı yüksek görünen İspanya ve Portekiz de krizin yeniden yayılması korkusu yaşatıyor.
DESTEK PAKETİ
Geçen hafta, AB maliye bakanları bir araya geldi. Amaç çok netti; euronun geleceğini kurtarmak. Eğer başarabilirlerse, 750 milyar dolar büyüklüğünde "destek paketi" oluşturacaklar. 750 milyar büyüklüğündeki paketin 60 milyarı Avrupa Komisyonu'ndan, 440 milyar doları Euro Bölgesi'nden ve kalan 250 milyarlık kısmı da IMF'den gelecek.
Bundan sonra ne olur? Euro kurtulabilir mi? sorularının yanıtlarını yapacağımız iki senaryoya göre verebiliriz. Birinci senaryo, paketin inandırıcı olması ve piyasa aktörlerince olumlu algılanması. Bu durumda, krizin, şimdilik kendini kurtarmış görünen ülkelere yayılma olasılığı zayıflayacak. Diğer taraftan, eurodaki kan kaybı da duracak. Ancak, ikinci ve kötümser senaryo gerçekleşirse, başta gelişmiş ülkeler olmak üzere geniş bir coğrafyanın da bundan nasibini alacağını söyleyebiliriz.
Gelişmekte olan ülkeler bir adım öndeler, gelişmiş ülkelere nazaran. Latin Amerika ülkeleri, Uzakdoğu Asya ülkelerinin büyümeye işaret eden öncü göstergeleri pozitif gelmeye devam ediyor. Dün TÜİK "Sanayi Üretim Endeksi" verilerini yayımladı. Mart ayında geçen yılın aynı ayına göre sanayi üretimi yüzde 21.1 yükselmiş. Çıkışın sürdüğünü teyit ediyor. Baz etkisini de unutmayalım. Ekonomilerde yukarıda özetlediğimiz gelişmeler yaşanırken piyasaların nasıl etkilenebileceğine de kısaca değinelim...
KIRILGAN PİYASALAR
Aslında bugün "Panik yapmayın" başlıklı yazıyı kaleme almayı planlamıştım. Çünkü, piyasaların kısa sürede toparlayacağını tahmin ediyordum. Tabi bu kadar hızlı ve şiddetli değil. Sabah bilgisayarımın başına oturduğumda, bir taraftan yazıyor bir taraftan da endeksi takip ediyordum. Her birkaç cümle sonrası web sitesine döndüğümde 1 puan daha yükseldiğini gördüm. Bir bakıyorum endeks yüzde 2 yükselmiş, diğerin yüzde 3, yüzde 4... Dolayısıyla, ertesi günü çıkacak yazıda zaten hali hazırda yükselmiş piyasalar varken benim panik yapmayın önerisinde bulunmam komik olacaktı.
Her neyse... Son yaşadıklarımız, yani bir günde yüzde 8-9 civarında düşüş ve sadece bir hafta sonu ardında yine bir günde yüzde 8'ler düzeyinde yükseliş piyasaların ne kadar sağlıksız ve ne kadar kırılgan olduğunu da gösterdi. Geçen hafta "Tombul parmak" sendromu yaşanırken, en fazla değer yitiren ilk 3 borsadan birisi olmuştu İMKB. Şimdi yine bir İMKB klasiği izliyoruz. Yeniden roket gibi çıkışa geçti, bu hafta başında sadece yarım saatlik sürede endeks yükselişi yüzde 5.36. Gerçekten olan bitine akıl ermiyor. Panik olmayın ama çok dikkatli olmanızda fayda var. Çünkü, para sihirbazları yine iş başındalar...