Krizden bu yana zor günler geçiren Avrupa ülkeleri, finansal sistemin en önemli aktörlerinden olan bankacılık sektörünün mali sağlamlılığını test ediyor. Toplam bankacılık sektörünün yüzde 65'ini oluşturan 91 Avrupa bankası stres testine tabi tutuluyor. Bir sürpriz olmaz ise sonuçlar önümüzdeki hafta açıklanacak. Sonucu şimdiden tahmin etmek mümkün. Teste konu olan bankaların yarıdan fazlasının ek sermayeye ihtiyacı olmayacak.
Benzer filmi geçen yıl ABD'de izlemiştik. Onlar da 19 bankalarına stres testi yapmışlar ve olumlu sonuçlar almışlardı. Amaç, piyasa aktörlerine "bakın gördünüz mü? Büyütülecek bir şey yokmuş" mesajı vermek.
Stres testinin nasıl yapıldığına kısaca değinelim...
Türkiye'deki BDDK dengi olan yetkili otoriteler ekonominin geleceği ile ilgili senaryo yapıyor. Eğer böyle bir senaryo gerçekleşir ise bankaların durumu ne olur, nasıl bir mali sonuç çıkar sorularının yanıtlarına ulaşılmak isteniyor. Diğer bir deyişle, stres testi ile yeni bir kriz durumunda bankaların mali açıdan ileriye yönelik durumları ortaya çıkarılıyor. Avrupa Bankacılık Denetim Komitesi CEBS Avrupa ekonomilerinin 2010 ve 2011 yıllarında yüzde 3 küçüleceği senaryosuna göre bankaların sermaye yeterliliğini ortaya çıkarmaya çalışıyor.
Büyük olasılıkla teste tabi tutulan bankaların çoğunluğu başarılı olacak. Bu test ile güven verilebilirse, her ne kadar açıkça telaffuz edilmese de bir nebze olsun euronun kan kaybının da önüne geçilmiş olacak.
YENİ FON
Avrupa Birliği bünyesinde, stres testlerinin yanı sıra, bankaların ileride uğrayacakları kazalara karşı müdahale etmek için yeni fon kurulması da planlanıyor. Son küresel krizde batma aşamasına gelen bankalar hükümetlerce kurtarılmıştı. Ya hazine ya da merkez bankaları tarafından toksik kağıtlar alınarak likidite enjekte edilmiş ve aynı zamanda hisse senetlerine karşın sermaye verilmişti. Tabi, tüm bu maddi katkıların bedelini vergi mükellefleri ödemek zorunda kalmıştı. Bu da, doğal olarak halktan yoğun tepkiler gelmesine neden olmuştu. AB'nin son toplantılarında bankaların yeni vergi vermesi ve toplanan vergilerden oluşturulacak fon kanalıyla banka kurtarma operasyonlarının gerçekleştirilmesi masaya yatırılıyor. Bir sorun olmaz ise yeni fon kaynağı önümüzdeki günlerde somutlaştırılacak.
Bir taraftan ABD diğer taraftan AB bankacılık sektörleriyle yakından ilgilenirken, olası bir türbulansta veya krizde aynı sorunları yaşamamanın yollarını arıyorlar. Aynen bizim 94 ve 2001 krizlerinde yaşadığımız gibi.
Bugün Türk bankacılık sektörünün temel verilerine baktığımızda son krizimizden önemli dersler çıkardığımızı görüyoruz.
BDDK tarafından yayımlanan verilere göre "bankacılık kesimi finansal sağlamlılık göstergeleri" oldukça makul seviyelerde seyrediyor. Örneğin, en az 8 olması gereken "sermaye yeterlilik rasyosu" yüzde 19.9'a kadar tırmanmış durumda. Aynı şekilde "likidite göstergesi" de 43 gibi iyi bir noktada dalgalanıyor. Daha önceleri yüzde 6'nın üzerinde olan "takipteki alacakların toplam kredilere oranı" yüzde 4.9 düzeyine gerilemiş.
Son olarak, "bankacılık sektörü performans endeksine" bakalım... 2003 yılının 100 kabul edildiği performans endeksi son ay 101.2 olmuş. Aktif kalitesi 103, karlılık oranları da 101.8'e çıkmış. Bankalar gösterdikleri iyi performansın bedelini de alıyorlar. Geçen yıl 20 milyar TL kar yazan bankalar bu sene de benzer kar rakamına ulaşacaklar gibi görünüyor.
Kalkınma ve yatırım bankalarını saymazsak toplam 32 bankanın 17'si küresel sermayeli bankalar. Yabancı sermaye Türkiye'ye gelip banka satın aldığında tamamen istikrara geldiğini iddia edenler oluyordu. Yüksek kar rakamlarından sonra halen bu masumane düşüncelerini koruyabiliyorlar mı acaba? Merak ediyorum...