Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK), Mayıs ayı toplantısında morali bozuk piyasaları rahatlatacak karar vermeyi uygun buldu, faiz oranlarını aynı seviyede tuttu. Politika faiz oranını değiştirmeyerek yüzde 6.25 seviyesinde bıraktı, aynı zamanda, faiz dışı araçlarda da değişikliğe gitmedi.
PPK'nın bu kararını nasıl okumalıyız? Yanıt öncesinde birkaç hatırlatma...
Türkiye ekonomisinin iki sorunu olan "cari açık" ve "kredi hacmindeki aşırı genişleme" konusunda Merkez Bankası para politikaları ile "tek başına" mücadele etmeye çalışıyor. Bu yüzden her şey de Merkez Bankası'ndan bekleniyor. Geçen yılın Aralık ayında gerek faiz gerekse faiz dışı araçlarla bir taraftan sıcak para girişini engellemeye çalışıyor diğer taraftan bankalar üzerinden parasal sıkılaştırma yapıyor.
DİĞER ÖNLEMLER
Geldiğimiz noktada Merkez Bankası ne kadar başarılı oldu? Cari açık konusunda ne yazık ki ortada bir başarı yok. Ancak, kredi hacmindeki gelişme sorunu bir nebze olsun hafiflemiş gibi görünüyor. Kredi hacmi genişliyor olsa da artış hızı birkaç aydır geriliyor. Artık şu gerçek görülmeli, enerji hariç yüzde 4'ler civarındaki cari açığın baskılanması için hükümet maliye önlemleriyle devreye girmek zorunda. Tabi, seçim öncesinde bunu beklemek ne kadar gerçekçi sorusunu da aklımdan geçirmeden yapamıyorum.
Kritik sorumuza dönelim...
Merkez Bankası deyim yerinde ise pas geçtiği Mayıs ayı toplantısında "Bekle gör politikası" izledi. Vermek istediği mesaj ise şu, "mevcut politika bileşiminin sıkılaştırıcı yöndeki etkilerini izleyeceğiz, bu bağlamda fiyat istikrarına ve finansal istikrara yönelik politikalara devam edeceğiz. Eğer gerek görürsek ek tedbirler alacağız."
ÜÇ ÖNEMLİ BULGU
Merkez Bankası, Türkiye ekonomisinin tam anlamıyla ısındığını düşünmüyor. Bu argümanını desteklemek için 3 önemli tespitini ileri sürüyor.
Birincisi, halen kapasite kullanım oranları kriz öncesi dönemin altında. Son açıklanan verilere göre, kapasite kullanım oranı yüzde 74'de. Oysa 2008 yılında yüzde 83'ler seviyesinde idi. İkincisi, işsizlik rakamları. Merkez Bankası her ne kadar son aylarda işsizlik oranı düşse de, bu kulvarda yol alınması gerektiğine inanıyor. Üçüncüsü ise, dış talebin zayıf seyretmesi. Avrupa'ya olan ihracat toplam ihracatın yüzde 45'ini oluşturuyor. Avrupa ülkelerinin durumu malum. Yunanistan, İspanya ve Portekiz yetmiyormuş gibi, zincire bir de İtalya halkası eklendi. Dolayısıyla, Avrupa düzelmeden dış talebin canlanması zor görünüyor.
Merkez Bankası faiz kararını alırken yukarıda özetlediğimiz gerekçeleri kullandı. Her şeye rağmen, aslında, Merkez Bankası cari açık için önlem alacaktı da, bunu seçim sonrasına mı bıraktı? İki olasılıklı yanıt verebiliriz. Evet, zorunlu karşılıkları kullanarak biraz daha bankalar üzerinden "miktarsal sıkılaştırma" yapabilir. Aralık ayından bu yana zorunlu karşılıklarda yaptığı artırımlar ile piyasadan yaklaşık 40 milyar TL çekti. 600 milyar TL sınırına dayanmış olan kredileri geriye çeviremese de artış hızını yavaşlattı. Hayır, çünkü Merkez Bankası bugüne kadar aldığı önlemlerin etkisinin ortaya çıkması için beklemek gerektiğinin altını çiziyor. Bu itibarla, ekonomisinin hız kesmesiyle, son çeyreğe doğru önce dış ticaret açığının, son çeyrek itibariyle de cari açığın gerileyeceği öngörüsü yapıyor Merkez Bankası. Bir ekleme yapalım. Merkez Bankası cari açık yüzünden politika faiz oranlarını yukarı yönlü kullanamıyor. Geriye kalıyor zorunlu karşılık silahı. Onda da mermisi azaldı.
Sözün özü, Merkez Bankası ezber bozan politikalarının arkasında durmaya devam ediyor. Seçim sonrasında hükümetin de elini taşın altına koyarak para politikalarını desteklemesi gerekiyor.