Merkez Bankası tarafından açıklanan "ödemeler dengesi" verilerine göre Şubat'ta cari açık 5.1 milyar dolar civarında gerçekleşti. Ocak ayını da dahil ettiğimizde açık şimdiden 11 milyar dolar sınırına dayanmış durumda. Yine de bu gidişe rağmen yıl sonu 60 milyar beklenti realize olmayabilir. Büyük olasılıkla, Türkiye ekonomisinin yumuşak karnı olan cari açık "Orta Vadeli Program"daki öngörülere ya da Merkez Bankası'nın tahminlerine göre yüzde 7'ler civarında seyredecek.
Verilere bir göz atalım... Sonrasında olası yansımalarını değerlendirelim...
Cari açığın 10.9 milyar dolara yükselmesinin iki nedeni göze çarpıyor. Birincisi, dış ticaret açığının yükselmesi. İkincisi ise hizmetler dengesindeki fazlanın azalmış olması. İki aylık dış ticaret açığı 11.5 milyar dolar büyüklüğünde. İhracat Şubat'ta da beklenen yükselişi, diğer taraftan, ithalat da beklenen düşüşü gösteremediğinden dış ticaret açığı alışageldiğimiz bant üzerinde kalıyor. Geçen yılın bazı aylarında altın devrede olduğu için ihracatta belirgin sıçramalara tanık olmuştuk. Zaten dış ticaret açığının, dolayısıyla cari açığın inmesinde yadsınamaz katkısı vardı altının. ABD'nin sarı kart göstermesi ile altın ihracatı da coşkulu seviyelerinden aşağı gelmişti. Geçen yıl en fazla ihracat yapılan ürünlerin başında gelen altın ve kıymetli madenler Şubat verilerine göre beşinci sıraya gerilemiş durumda.
HİZMETLER SINIRLI
Hizmetlerden elde edilen gelir iki ayda 4.6 milyar dolara, gider ise 3.3 milyar dolara ulaşmış. Aradaki fark kadar dış ticaret açığını aşağı çekiyor ve cari açığın biraz daha düşük çıkmasına neden oluyor. Özellikle, turizmin rolü her ay fazlasıyla göze çarpıyor.
Ödemeler dengesinin "sermaye hareketleri" kaleminden gelen ve giden yabancı sermaye miktarını izliyoruz. Ocak ve Şubat döneminde 1.3 milyar dolar doğrudan, 4.4 milyar dolar da portföy yabancı sermaye girişi olmuş. Bu noktada bir teknik bilgi ekleyelim; eğer cari açıktan fazla yabancı sermaye girişi olursa, Merkez Bankası'nın rezervi yükselir. Tam tersi durumda ise, yani, cari açıktan az giriş olursa, rezervler aşağı iner. Ödemeler dengesinin rezerv varlıklar kaleminden iki ayda yaklaşık 5 milyar dolar rezervde artış görüyoruz. Demek ki, açıktan fazla sermaye girişi gerçekleşmiş.
Merkez Bankası ne kadar faizleri aşağı çekerse çeksin, göreli olarak sıcak paranın iştahını kabartıyor. Böyle getiriyi nerede bulacaklar. Geçen yıl hisse senetlerinden yüzde 60'lar, tahvillerden de yüzde 20 civarında kar yazdılar.
Cari açığın şuan bulunduğu seviyeye göre Merkez Bankası faizleri biraz daha düşürmeye çalışır ister istemez. Borsaya etkisi derseniz? Tabii ki olumlu derim olası not artırımına dayanarak.
NOT ARTABİLİR!
Aslında cari açık yükselse bile artık sorun olmaktan çıktı. Küresel likidite bolluğunda ekonomi yönetimi zaten sorun etmiyordu cari açığı. Nasıl olsa sıcak para geliyor yüksek getiriye, bu sayede finanse edilebiliyor düşüncesi hakimdi bildiğiniz gibi. Sorun eden, derecelendirme kuruluşları idi. Ağız birliği etmişçesine cari açığı ön plana çıkarıyorlar, biz de onlara kızıyorduk. Ne var? Ne güzel finanse ediyoruz diyorduk. Artık bu düşünce asimetrisi ortadan kalktı. Derecelendirme kuruluşları Türkiye'deki siyasi gelişmelerden o kadar memnunlar ki, gözleri cari açığı görmez oldu. Birkaç hafta önce, Standart and Poor's un not artırım kararının gerekçelerini kendi raporlarından çeviri yaparak aktarmıştım. Moody's de devreye girdi bu hafta. Onların önümüzdeki günlerde olası not artırımına yönelik yaptıkları açıklamalar S&P ile bire bir örtüşüyor. Barış ile belli bölgelerde yatırımlar coşacakmış, yabancı sermaye ilgi gösterecekmiş. Türkiye haritasını nasıl tutarak bu değerlendirmeyi yaptılar bilmiyorum ama söz konusu bölgenin coğrafi özelliklerini, alt ve üst yapı imkanlarını göz önünde bulundurduğumuzda, gerek yabancı gerekse yerli yatırımcıların çekilebilmesi için çok fazla yol alınması gerektiğini rahatlıkla gözlemleyebiliyoruz. Kısacası, enişte bir kez daha öpecek bayram seyran olmamasına rağmen... Piyasa aktörlerine duyurulur...