Merkez Bankası'nın iç talebi baskılama yönlü aldığı önlemlerin de etkisiyle reel kesim ağır aksak diyebileceğimiz bir tempoda yol almaya devam ediyor. Merkez Bankası'nın yayımladığı iki endeks reel kesimin bu yıl içinde de biraz iniş çıkışlı bir patika izleyeceğini gösteriyor. Zaten Merkez Bankası'nın kredi hacmindeki ve cari açıktaki aşırı genişleme karşısında aldığı önlemler sonucunda büyümenin hızının makul seviyelerde kalacağını bekliyorduk.
Kapasite Kullanım oranı ile başlayalım...
İmalat sanayinde kullanılan kapasitenin oranı reel sektör hatta ekonomik büyümenin öncü göstergelerindendir. Diğer bir deyişle, firmaların sahip oldukları fiziki kapasitenin ne kadarını kullandıklarını ortaya çıkarmak için her ay yapılan bu çalışma ileriye yönelik iktisadi performans hakkında kritik ipucu veriyor. Yaklaşık 2 binin üzerinde işyerinden elde edilen yanıtların derlenmesi ile aylık üretim yapan reel kesimdeki kapasite kullanım oranı verisine ulaşılıyor.
YATAY SEYİR
Haziran ayında "imalat sanayi kapasite kullanım oranında" çok az da olsa ufak bir kıpırdanma görülüyor. Oran 75.3'e çıkmış... Bir önceki aya göre yaklaşık 1 puan yükselmiş. Aylık artışına rağmen yıllık bazda 2013'ün Haziran ayına göre olduğu yerde kalmış. Aslında geçen yılın başından Haziran ayına kadar ki bir buçuk yıllık dönemde de imalat sanayi kapasite kullanım oranı neredeyse yatay seyir izlemiş. "Otomotiv, tekstil, deri, giyim ve gıda önemli sektörlerde oran değişiklik göstermezken", metal ve makine sanayilerinde aşağı yönlü trend oluşmuş.
Detaylarda da kısaca göz atalım...
Ekonomik performans açısından önemli göstergelerden birisi olan yatırım malları üretimde kullanılan kapasite geçen yılın aynı ayına göre azalmış. 2013 Haziran'da 77.4 olan kapasite kullanım oranı bu yıl Haziran'da 72.8 seviyesine düşmüş. Üretim için gerekli malları üreten firmalar geçen yıl sonlarında kapasitelerinin 77.2'sini kullanırken bu yılın Haziran ayında kapasitelerinin yine benzer şekilde 77.9'unu kullanabilmişler. Buna karşın dayanıklı tüketim malları üreten firmalarda kapasite kullanımı 1 yıl içinde 6,. puan yukarı çıkmış.
ÜRETİM HACMİ
Reel sektörün durumunu gösteren diğer veri ise "İktisadi Yönelim Anketi." Merkez Bankası'nın Haziran ayına ait yayımladığı anket sonuçları içinde bulunduğumuz dönemde karamsarlığı, sonraki aylarda da biraz iyimserliğe dönüşü işaret ediyor. İktisadi yönelimleri tespit etmek için yapılan ankette kapasite kullanım oranı çalışması gibi aynı firmalara yollanıyor ve yaklaşık 2 binin üzerinde işletmenin sorulara verdiği yanıtlar toplanıyor. Merkez Bankası'nın son üç aya yönelik değerlendirmelerine göre, üretim hacminde artış diyenler lehine olan seyrin oldukça zayıflayarak devam ettiği ve son üç ayda alınan toplam, ihracat ve iç piyasa sipariş miktarlarındaki artış seyrinin de bir önceki aya göre zayıflayarak sürdüğü anlaşılıyor.
Merkez Bankası'nın ulaştığı bulgulara göre gelecek üç aya yönelik değerlendirmeler ise şöyle... Büyüme açısından en kritik veri olan ihracat sipariş miktarındaki beklentiler biraz karamsar. Firmalar ihracat siparişlerinde azalma öngörüyorlar. Diğer taraftan üretim hacminde ise artış tahmin ediliyor. Gelecek üç aydaki toplam sipariş miktarı ve iç piyasa sipariş miktarı beklentilerinin de önceki aya kıyasla güçlendiği vurgulanıyor ankette. Gelecek on iki aya ilişkin sabit sermaye yatırım harcamalarında artış yönlü seyrin ise zayıflayarak devam ettiği tespitinin de altı çiziliyor.
Tüm bulguları yan yana getirdiğimizde, büyümenin yüzde 4'lerde kalacağı, ama iç talebin dış talebe nazaran yeniden etkin olacağı resmi karşımıza çıkıyor.