Piyasa denkleminde yer alan ikinci siyasi faktörlerden cumhurbaşkanlığı seçimlerinin sonuçlanmasına rağmen borsa kan kaybetmeye devam ediyor. Oysa cumhurbaşkanlığı seçimleri ile birlikte denklemdeki diğer iç siyasi unsur yerel seçimlerin öncesinde ve sonrasında farklı reaksiyon gelmişti piyasa aktörlerinden... Seçim öncesinde beklentiler fiyatlanmaya başlamış seçim sonrasında da rüzgar devam etmişti.
Farklı resmin ortaya çıkmasının birkaç nedeni göze çarpıyor...
Birincisi dış ekonomik ve siyasi gelişmeler her geçen gün daha da hareketleniyor. Özellikle Rusya'ya yapılan ekonomik ambargo buna karşın Rusya'nın alabileceği olası karşıt önlemler piyasaların radarından yakından izleniyor. Dış siyasi gelişmelerden IŞİD terör örgütünün tehlikeli ilerleyişinin nasıl durdurulacağı ABD'nin bu bağlamda üstleneceği rol piyasaları doğal olarak etkiliyor.
Dolar güvenli liman
İkincisi, Avrupa ülkeleri tam da toparlanmaya başladı derken 'o kadarda kolay değil' sesi yükseldi büyüme ve istihdamla ilgili verilerden... Dolayısıyla Yunanistan, İspanya hatta İtalya gibi uçurumun eşiğinden dönen ülkeler dönem dönem borç çevirme sorunları yaşayabiliyorlar. Üçüncüsü küresel ekonomik büyüme hızının yavaşlama eğilimine girmesi... IMF ve bazı uluslar arası kuruluşların tahminlere göre yılsonu itibarıyla yüzde 4'ün altında kalacak küresel büyüme hızı.
Kısaca özetlediğimiz bu faktörler risk algısını artırdığından borsalar aşağı gelirken güvenli liman rolündeki dolar yükseliyor. Tedirginlik öylesine fazla ki seçimleri dahi gölgede bıraktı.
Türkiye İstatistik Kurumu finansal araçların reel getirilerini duyurdu. 93 bin zirvesinden 65 binlerin altına gerileyen BIST 100 Endeksi baz etkisiyle aylık, 3 ve 6 aylık dönemlerde enflasyon arındırıldıktan sonra pozitif getiri sağlamış hisse senedi sahiplerine. Geçen ayki reel getirisi yüzde 0.99 seviyesinde. 3 ve 6 aylık süredeki TÜFE sonrası getirisi sırasıyla yüzde 9.58 ve 17, 19. Ancak yıllık baza çektiğimizde yani baz etkisinin de olmadığı sürece reel getiri ortalama yüzde -12.65'e geriliyor. Çalkantılı geçen 2014 yılında dolar ve euro alanların yanılmadığı TÜİK verilerinden açıkça görülüyor. Ortalama yıllık enflasyon sonrası getiri eurounun yüzde 11.81'e, doların yüzde 6.83' ulaşıyor.
Diğerlerinin getirileri
Hazır finansal araçların getirilerine değinmeye başlamışken mevduat, tahvil ve altını atlamayalım...
Mevduat sahipleri her zaman olduğu gibi ne uzamışlar ne de kısalmışlar. Aslında 6 aylık ve yıllık bazda biraz kısalmışlar desek yeridir. Temmuz'da reel getiri nötr, 3 aylıkta yüzde 0.11'de kalıyor. Ancak 6 aylıkta reel getiri yüzde -1.54'e, yıllık ortalamada yüzde -3'e iniyor. Mevduat sahipleri 100 liralarının 3 lirasını bankaya bırakmış oluyorlar alım gücü açısından değerlendirirsek... Hazine tahvilleri de mevduatla paralel bir yıl geçiriyor. 2 yıl vadeli tahviller de yatırımcısına bir yılda yüzde 1.38 kaybettirmiş...
Son olarak altına bakalım... Altını olanlar 6 ayda gerçek anlamda yüzde 3.43 ve yılda yüzde 12,3 zarara uğramışlar. Görünen o ki altın, dolar ve euro gibi güvenli liman görevi üstlenememiş...
Sözün özü borsa bir süre daha diken üstünde oturmaya devam edecek. Moody's raporunun geçen Cuma açıklanmasının ertelenmesi daha doğrusu ertelettirilmesi de dışarıdan piyasaların biraz puslu göründüğünü teyit ediyor.