Çocuğunuz yeterince iyi duyamadığı veya görmesi bozuk olduğu için yaşıtlarından geri kalmasın
Çocukta öğrenme sürecini olumsuz etkileyebilecek işitme, görme azlığı ya da başka rahatsızlıkların genellikle okul öncesinde anne baba tarafından fark edilemediğine dikkat çeken Psikolog Şenel Karaman, "Bu tür rahatsızlıklar çocuk okuma yazmada diğerlerinden geri kaldığında akla geliyor. Okul öncesi yaptıracağınız check up, varsa çocuğunuzun oklu başarısı önünde engel oluşturabilecek sağlık sorunlarının çözümü için bir fırsat olacaktır" diyor.
Okula bu yıl başlayacak çocukların anne babaları için bir rehber niteliği taşıyan "İlk Gün" kitabının yazarı Şenel Karaman, "İlk gün, ilk yıl çocuğunuzun yetişkin hayata adım attığı, 12 yıl sürecek bir dönemin başlangıcı olarak çok önemlidir" diyor. Şenel Karaman, eserinde bu sürecin değişik aşamaları için önemli tavsilelerde bulunuyor.
Okula gitmeye hazır mı?
Çocuğunuzun okula gitmeye hazır olup olmadığını anlamak için aşağıdaki durumları gözden geçirin:
* Çocuğunuz sizin dışınızda başka birilerinin yanında zaman geçirebiliyor mu?
Bazı çocuklar anne babaları ya da bakımlarını üstlenen kişi dışında hiç kimsenin yanında duramazlar. Eğer çocuğunuz sizin dışınızda başka birilerinin yanında olabiliyorsa okula başlamakta zorlanmayacaktır.
* Çocuğunuz kendini tanıtabiliyor mu?
Adını, soyadını, yaşını, nerede yaşadığını anlatabiliyor mu?
* Kişisel gereksinmelerini rahatlıkla ifade edebiliyor mu?
Örneğin açıktığını, susadığını, uykusunun geldiğini söyleyebiliyor mu? Okul ortamında kişisel gereksinmelerini fark edebilmesi, ihtiyaçlarını ifade etmesi gerektiği için bu önemli bir kriterdir.
* Arkadaşları var mı?
Bir çocukla karşılaştığında başlangıçta çekingen davranışlar gösterse bile onunla konuşabiliyor, oyun oynayabiliyor mu?
* Tuvalet eğitimini tamamladı mı?
Tuvalet ihtiyacı olduğunda size söyleyebiliyor veya kendiliğinden tuvalete gidebiliyor mu? Okulda uzun bir süre geçireceğinden tuvalet eğitimini tamamlamış ve kendiliğinden bu ihtiyacını giderebiliyor olması gerekir.
* Okulla ilgili merakları var mı?
Okula gitmek istediğini, gideceğini söylüyor mu? Okula başlayacak olmak onu heyecanlandırıyor ve bu konuşmalarına yansıyor mu? Okula başlamak çocuğun dünyasında, konuşmalarında, ilgilendiği konular içinde yer almalıdır.
Okula başlayan kim?
Psikolog Şenel Karaman, tüm anne babalara bu kritik soruyu soruyor ve ekliyor: "Bu sorunun cevabını şimdi verin. Bu konuda insanların düşündükleri ile yaptıklarının aynı olmadığını biliyoruz. Birçok anne baba, hatta bizim kültürümüzde nine ve dedeler, çocuktan önce okula koşmaya heveslidirler. Çocuklarından daha hızlı koşan ebeveynler, onlar için hayati önem taşıyan 'okul sorumluluğu'nu ellerinden alırlar. Sınıfları 20 veya 40 kişilik, devlet veya özel okul hiç fark etmez; okullar çocuklar içindir. Çocuklarını koruma adına okul hayatına gereğinden fazla dahil olan ebeveynler, çocuğun yaşamının bu heyecan verici serüvenini bir daha yakalayamayacak biçimde kaçırmasına sebep oluyorlar. O yüzden okula siz değil, çocuğunuz başlıyor, buna kendinizi hazırlayın."
Yol haritası
Çocuğun psikolojik, fizyolojik ve zihinsel olarak okula hazırlanması gerektiğini belirten Psikolog Şenel Karaman, "Bu üç faktör birbirini destekleyerek okula başlamayı kolaylaştırır veya zorlaştırır. Okula başlayan çocukların yüzde 5'inde okul korkusuna rastlanıyor. Yapacağınız bilinçli bir hazırlık çocuğunuzun bu dilime girmesini engelleyecektir" diyor.
Genel Hazırlık:
* Okula başlama, çocuk için yeterince önemli bir olaydır. Aynı zamana sünnet, ameliyat gibi bir başka önemli olayı sıkıştırmayın.
* Okula başlama önemli ama aynı zamanda her çocuğun deneyimlediği bir olaydır. Bunu gereğinden fazla önemsemeniz durumu zorlaştırabilir.
Psikolojik Hazırlık:
* Çocuğunuzla birlikte okulu, iç mekanları gezin. Bilinmeyen şeyler korku yaratır. Çocuğunuz okulunu tanıdıkça benimseyecek ve endişeleri azalacaktır.
* Okulla ilgili güzel anılarınızı ona anlatın. Yaşadıklarınızı, sizi okula ilk kimin götürdüğünü, günlerin nasıl geçtiğini, öğretmeninizi, okuma yazmayı öğrenme serüveninizi çocuğunuzla paylaşın.
* Okulla ilgili olumsuz deneyimleriniz varsa bu konuları şimdilik açmayın. Anılarınızı keyfine vararak anlatın. Onu akıl veriyormuş gibi değil, bir dostla paylaşır gibi konuşun.
* Çocuklar okulda ne olacağını önceden bilmeliler. Okul açıldaman önceki hafta boyunca fırsat buldukça, okuldaki günlük işleyiş hakkında sizden bilgi almalı. Bu bilgilendirmeyi okulun açılacağı sabah değil, önceden yapmalısınız. Adım adım okula girişten çıkışa kadar ne yaşayacağını bilmesi çocuğu rahatlatacaktır.
* Çocuğunuzun okula başlamayı "büyümüş olmak" olarak algılamasına izin verin.
* Orada yeni ve seveceği arkadaşları olacağını söyleyin.
* Kendinizi gergin, kaygılı, panik halinde hissediyorsanız bu yönünüzü olabildiğince gizleyin. Bu duyguları kontrol etmekte zorlanıyorsanız, çocuğu hazırlama rolünü eşinizin üstlenmesini sağlayın.
* Okulla ilgili ne düşündüğü üzerine konuşun. Kaygılarını, meraklarını dinleyin. Kendisini ifade etmesi için ona zaman tanıyın. Acele etmeyin. Güven verici bir ses tonu ile konuşun.
Fizyolojik Hazırlık:
* Çocuğunuzun günlük alışkanlıklarını yavaş yavaş okula göre ayarlayın. Yatış, kalkış ve yemek saatlerini, bilgisayar kullanma ve televizyon izleme sürelerini önceden düzenleyin. Özellikle uyku saatlerini okul zamanına göre ayarlayın. Öğrenme ve uyku arasında ilişki vardır. Uykusunu yeterince alamayan çocukların sadece sağlıkları değil, öğrenmeleri de olumsuz etkilenir.
* Okul çağı çocuğu için uzmanlar 8-10 saatlik bir uyku öneriyor. Okul başlangıcı yaz sonuna rastladığı için bazı çocuklar geç yatmakta. Çocuğunuzu yeni uyku düzenine alıştırmak için sabahları erken kaldırmaya, geceleri de yatış zamanını yavaş yavaş öne çekmeye çalışın.
Önemli olan içinize sinmesi
Pek çok anne baba, ilk yıl öncesi okul seçiminde "Özel okul mu, devlet okulu mu? Tam gün eğitim mi, yarım gün mü?" ve benzeri sorularla boğuşuyor. Psikolog Şenel Karaman'a göre bu sorunun tek bir yanıtı var:
"Önemli olan seçiminizin içinize sinmiş olması" Yine de aşağıdaki kriterlere göz atmak, seçim yaparken size yardımcı olabilir.
* Okul seçme sorumluluğu anne babaya aittir. Bazen anne babalar çocuklarına sorarak bu kararı vermeye çalışıyor. Oysa henüz çocuğunuz bu kararı verebilecek yeterliliğe sahip değildir.
* Bir okulun iyi mi kötü mü olduğunu bilemezsiniz. İyi mi kötü mü yerine size uygun olup olmadığına bakabilirsiniz. Genellikle her okulun bir öğrenci profili vardır ve birbirine benzer ailelerin çocukları eğitim görürler. Unutmayın çocuğunuz sadece eğitim almayacak, aynı zamanda bir sosyal çevrenin de üyesi olacak. Kendi yaşam tarzınıza benzer ailelerin çocuklanının gittiği okul muhtelemen size de uygun olacaktır.
* Seçeceğiniz okulun ulaşımı da çok önemli bir kriterdir. Mümkünse çocuğunuz zamanının önemli bir bölümünü yollarda geçirmesin.
* Okulun güvenli olup olmadığını araştırın. Dış dünya ile sınırları keskin hatlarla çizilmemiş, eğitim öğretim başladıktan sonra herkesin girip çıkabildiği okullardan uzak durun.
* Seçenekleriniz arasında olan okulları ziyaret edin ama bu ziyaretlere asla çocuğunuzu dahil etmeyin. Gidilen okulda verilen bir hediye, karşılayan kişinin iletişim becerisi çocuğunuzu etkileyebilir. Karar verdikten sonra kayıt için gittiğinizde çocuğunuzu götürebilirsiniz.
Ayakkabı seçimi de çok önemli
Ayağımızı sıkan, rahatsızlık veren bir ayakkabı biz yetişkinlerde de tüm günü mahveder. Benzer şekilde çocuğunuz için satın aldığınız ayakkabı uygun değilse, tüm günü huzursuz, ağrılarla geçirecek, bu durum arkadaşlık ilişkilerinden dersi öğrenme sürecine kadar pek çok şeyi olumsuz etkileyecektir.
* Ayakkabıyı mutlaka çocuğunuzun her iki ayağına da deneyerek alın. Bazen çocukların ayak uzunlukları birbirinden farklı olabilir. Seçim, uzun olan ayağa göre yapılmalıdır.
* Ayakkabı sivri burunlu ve dar olmamalı, ayak parmakları ayakkabının içinde rahat etmelidir.
* Suyu geçirmeyen ancak hava geçiren bir malzemeden üretilmiş olmalıdır.
* Soğuk günleri de düşünerek tabanı kaymayan ve zeminin soğukluğunu hissettirmeyecek kadar kalın tabanlı bir model seçmelisiniz.
* Ayakkabı ayrıca dayanıklı, esnek ve hafif olmalıdır.
YARIN: OKUL ALIŞVERİŞİ