Her toplumun simge isimleri vardır; gazeteci, yazar, bilimadamı, öğretmen, sanatçı, vatansever, devrimci, devlet adamı...
Kimlikler çeşitli... Hatta bazıları sadece okur yazardır aslında...
Ortak noktaları toplumdur.
Hepsi de kendi çıkarlarından çok yaşadığı toplumun yararına çalışır. Kimsenin önünde boyun eğmezler. Fikirleri için savaşırlar. Bunu günlük yazılarıyla, kitaplarıyla, buluşlarıyla, davranışlarıyla, sözleriyle, düşünceleriyle yansıtırlar.
Sözün özü toplumdan ileri düşünürler, bu yüzden hep sıkıntı çekmişlerdir. Yargılanır, hapse düşer, şiddete uğrarlar. Ama iz bırakırlar, hem de derin ve sarsılmaz...
***
Bu isimlerden biri de Aziz Nesin'dir... Bir nesil onunla büyüdü... Susmak, boyun eğmek yerine, sormayı, sorgulamayı, araştırmayı öğrendi. Örneğin zordu 60'lı, 70'li yıllar...
O sadece gerçekleri öğretti. Yazdığı kitaplar, gelişmekte olan bir toplumun aynasıydı.
Toplumun gerçek yüzünü, aymazlığını, saflığını, pişkinliğini, aptallığını, zekasını, duygusallığını, iki yüzlülüğünü anlattı, müthiş bir hiciv örgüsüyle... İnanılmaz akıcı ve zeka ürünüydü kitapları...
Bu yüzden politikacılar pek sevmezdi onu; yargılandı, hapse düştü ama doğru bildiğini söylemekten ve yazmaktan vazgeçmedi.
***
Bir nesil onun kitaplarıyla büyüdü, ben tutkunuydum eserlerinin... Çocukluğum onun yazdığı kitapları okumakla geçti.
Aziz Nesin, Gol Kralı'nı, Zübük'ü 40 yıl önce yazdı örneğin, bugün pek çok şeyin değişmediğini görünce, "yazarın müthiş bir toplumsal analizi" diye düşünüyor insan... Bugün kütüphanemin büyük bir bölümünü kaplamış eserleri, sararmış yapraklarıyla çocuklarıma ulaşıyorsa, "Aziz Nesin'in aydınlatma gücünün" eseridir bu vefa... Evet, onun sayesinde pek çok şeyi sorguladım, gerçekleri öğrenme tutkum gelişti, hayata bakışım değişti.
Sadece ben değil, benim yaşımda olan yüzbinlerce genç onun izinden gitti, bugün sorgulayan bir nesil varsa, nedeni Aziz Nesin'dir.
***
Her insan şöhrete kavuşunca toplumla sıcak yapmak ister, çıkarı uğruna... Oysa onun hiç böyle bir sorunu olmadı, aksine üzerine gitti. Topluma "Sen busun, değişmelisin" diye diretti, bu uğurda belki birilerine sevimsiz geldi ama "fikir adamıydı" Aziz Nesin, yalakalık yapamazdı; fikirlerini para uğruna satmadı. "Bu toplumun yüzde 60'ı aptal" dedi, ona çok söven oldu, politikacılar alay etti, değiştirmedi fikrini...
***
Aziz Nesin aslında hiçbir eserinde toplumu aşağılamayı düşünmedi. Yapmak istediği toplumun aydınlanmasına ışık tutabilmekti. Gördüğü hataların, yaşadığı olayların, kendisine Atatürk'ün çağdaş uygarlık yolunu hedef seçmiş bir toplum yapısına uymadığını gözlemlemişti. Bu yüzden eleştirisini "yapmış olmak" için değil, "sert" yaptı. İstedi ki toplum aldanmasın, sömürülmesin, kendine gelsin...
Bu amaçla, okumak isteyen ama fakir ailelerin çocukları için vakıf kurdu, bütün varlığını bağışladı...
İstedi ki aydın Türkiye'nin yüzleri olsun çocuklar...
Bunca yıl sonra eserleri hala okunuyor ve örnek gösteriliyorsa, "bu dürüst kimliğin" etkisi büyüktür.
Aziz Nesin bir dava adamıydı. Kitapları yabancı dillere çevrilen dört yazarımızdan biridir...
6 Temmuz 1995'de Alaçatı'da kaybettik onu... O yaşadığı toplumu hiç unutmadı, bu yüzden ölümünün üzerinden 21 yıl geçse de unutulmadı.
***
Bir diğer toplumsal aydınlanmacı olan, gerçekleri topluma yansıtmada sinema dilini kullanan rahmetli Kemal Sunal'a da ilham kaynağı olan Aziz Nesin'i sevgiyle, özlemle anıyoruz.
GÜNÜN SÖZÜ
İnsan yalnızca söylediklerinden değil, sustuklarından da sorumludur.
Aziz Nesin