Dünyanın gözünü çevirdiği, ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında ABD'nin Alaska eyaletinde "Barışın Peşinde" temalı 'üçe üç' formatında ve üç saat süren bir zirve gerçekleşti. Zirveden çok neşeli çıkan Rusya Lideri Putin, "Çok verimli görüşme yaptık" dedi. ABD Başkanı Trump, "Bu toplantı çok verimli geçti. Gerçekten büyük ilerleme kaydettik. Birçok konuda anlaşmaya vardık. Ancak birkaç önemli konuda henüz tam olarak anlaşamadık" sözleri ile merakları arttırdı. ABD Başkanı Trump ile Rusya Lideri, yaptıkları zirve ile ilgili haberler ve yorumlar dünya basınında geniş biçimde yer aldı. Kim zaferle çıktı? İki lider nelerde anlaştı? Ukrayna'yı nasıl paylaştılar? Dünyanın hangi başka köşelerini ele aldılar? Bundan sonra ne olacak? soruları akıllarda dolaşırken, analizler sürüyor. Alaska zirvesine ilişkin önce dünya basınına bakarak, genel tabloyu anlayalım. Sonra arka planın derinliğine girelim. Trump-Putin zirvesi dünya basınının manşetlerinde:
HAYATİ ADIM
İNGİLİZ BASINI: İki lider, arkasında cevaplardan çok sorular bırakarak ayrıldı temasını işlemiş. İngiliz yayın kuruluşu BBC, Ukrayna'da barışa yönelik "hayati adım" olarak lanse edildi, ancak görüşmede ateşkes sağlanamadı. Trump Moskova'ya davet edildi. Üç saat süren görüşme yanıtlardan çok soru işaretleri doğurdu. Haberde, kendisini barışçı ve anlaşmacı olarak tanıtmayı seven Trump'ın Alaska'dan hiçbir şey elde edemeden ayrıldığı ifade edildi. The Times gazetesi: Görüşme sonucunun, Ukrayna barış süreci açısından tatmin edici olmadığı belirtildi. Trump'ın bir sonraki hamlesi bekleniyor. The Telegraph gazetesi: Putin'in Alaska'da olmaktan ve Trump ile görüşmekten memnun olduğu aktarıldı. Bu durum, Putin'in gözünde yaptıklarının doğrulanması ve dünya siyasetinin en üst masasına geri döndüğünün kabul edilmesi manasında. The Independent gazetesi: İkilinin görüşmesinde, "belirsiz miktarda ilerleme" kaydedildi. Tekrar bir araya gelebilecekler. Trump Alaska'da oyuna geldi. Putin de tam olarak istediğini aldı. ALMANYA BASINI: Alman kamu yayıncısı ARD'ye ait Tagesschau haber sitesi: Zirve "Anlaşma olmadan sona eren toplantı" olarak değerlendirildi. Zelenskiy ve Avrupalı müttefikler zirveyi "uzaktan seyretmek" zorunda kaldı. Spiegel dergisi: "Trump boyun eğiyor, Putin zafer kazanıyor, Zelenskiy titriyor." "Kremlin lideri (Putin) sevinebilirken, ABD Başkanı (Trump) kötü gidişata rağmen iyi bir yüz ifadesi takınıyor. Ukrayna açısından ise tablo karanlık görünüyor." Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesi: Alaska'da Trump, Putin için kırmızı halı serdi. Rusya Devlet Başkanı Putin'in buna karşılık sıcak sözler sarf ettiği, ama hepsinin bu kadar olduğu yazıldı. Süddeutsche gazetesi: "Bir dahaki sefere Moskova'da." Trump ile Putin arasında "rahatsız edici bir yakınlık" olduğu belirtildi.
LAVROV'UN MESAJI
İSPANYA BASINI: El País Gazetesi: "Trump tarzı tekleme. Trump'ın amatör diplomasisi. Trump'ın hediyeleri Putin'i yumuşatmıyor. Putin, tavırlarından taviz vermedi. Bir sonraki görüşme Moskova'da." El Mundo gazetesi: "İlerleme var ama anlaşma yok. Putin, Trump'ı kırmızı halıda böyle ortada bıraktı. Rus lider, açıkça övdüğü New Yorklu iş adamının önünde uluslararası izolasyonunun sona ermesini kutladı." La Vanguardia gazetesi: "Trump abartılı bir şekilde Putin'i ağırladı. Sonucu ABD Başkanının yüzüne de yansıyan saf bir hayal kırıklığı." FRANSIZ BASINI: Le Monde: "Trump ve Putin, anlaşma olmadan ayrıldı. Ancak, liderlerin görüşmesi 'çok verimli' ve 'yapıcı' geçti." France 24 kanalı: "Ateşkes veya yaptırım yok." TF1 kanalı: "Trump'ın bir 'başarısızlığı' mı? İki başkan görüşmelerinden memnun görünüyor." BFMTV kanalı: Canlı yayında, Trump-Putin görüşmesinin Putin'e uluslararası arenada yeniden itibar kazandırdığına dair görüşlere yer verdi. Avrupa ülkeleri, dışta kaldıklarından moralleri bozuk, basını da devlet görüşüne paralel olumsuz tavır içinde. Dünya medyası bir tabloyu bize veriyor. Şimdi bize düşen görev, satır aralarındaki mesajları ele almak ve gelecek adına taşıdığı anlamı vurgulamak olacak. Trump ve Putin'in bir araya gelmesi Ukrayna'yı paylaştıklarını gösteriyor. Arka planla ilgili aldığımız bilgiler, Elmendorf-Richardson Üssü'ndeki buluşmanın Ukrayna'nın paylaşılması ve ABD ile Rusya'nın stratejik ve askeri rekabette bir uzlaşı içinde oldukları işaret ediyor. Rusya'nın çok kıdemli Dışişleri Bakanı Lavrov, üzerinde SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği) tişörtüyle verdiği derin mesaj verdi.
BÜYÜK TESADÜF!
Bu ne demek? İkinci Dünya Savaşı devam ederken, ne tesadüf, Ukrayna'nın Yalta kentinde ABD Başkanı Roosevelt, İngiltere Başbakanı Churchill, Rusya lideri Stalin buluşmuşlar, dünyayı bölüşmüşlerdi. Yani, 2. Dünya Savaşı sonrasında dünya sadece ABD ve SSCB'nin taleplerine göre şekillenmişti. 1945'te Avrupa, Ortadoğu, Asya ve Afrika bu iki süper gücün talep, ihtiyaç ve nüfuz sahalarına göre dizayn edildi. ABD'nin derin beyni, 100 yaşında ölen Kissinger, hayatı boyunca, ölümünden 3 ay önce de, "Amerika, Rusya'yı Çin'in kucağına atmamalı. Çin ile Rusya birliği, ABD'nin hegemonyasını sarsar. Rusya'yı yanımıza çekelim." sözlerini unutmayalım. EVET. Şimdi de Alaska, Yalta anını yaşıyor olmasın dünyamız? Avrupa devletlerinin devre dışı bırakıldığı Alaska zirvesinde, Trump ile Putin'in Ukrayna ötesinde başka coğrafyaları da ele aldıkları değerlendiriliyor. Küresel alanda rakip olan ABD ve Rusya'nın artık belli konularda bir konsensüse doğru ilerledikleri düşünülüyor. Bu uzlaşıda sadece Ukrayna ve Avrupa'nın geleceği değil, Ortadoğu, Asya- Pasifik ve Afrika'nın da geleceği masalarda olacağını akıllara getiriyor. Trump, Alaska zirvesi sonucu, "Gelişmeleri NATO ve Zelenski ile konuşacağım." dedi. Zelenski birkaç gün içinde Washington'a gidiyor. Trump ile Putin'in Ukrayna topraklarını nasıl paylaştıklarını yakında göreceğiz. Hatırlayalım, geçen aylarda Trump ve Putin'in seçme heyetleri İstanbul'da buluşmuşlar ve ABD ve Rusya arasındaki "detente" (yumuşama) politikasını masaya yatırmışlardı. Alaska sonrasında, ABD ile Rusya'nın "yumuşak diplomasisinin" daha da derinleşeceği öngörülüyor.
SONUÇ
ALASKA'DAKİ zirvenin kaderi küresel ve bölgesel dengeleri etkileyecektir. Nereden nereye, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, Batı bloğunda kalan ve 1952'de NATO'ya üye olan Türkiyemize Batı tarafından SSCB'yi çevreleme projesinde "kuşak ülke" muamelesi yapılıyordu. Bugün, Cumhurbaşkanımız liderliğinde Güçlü ve Büyük Türkiye, yeni dünya düzeninde konumunu her gün biraz daha güçlendiriyor. 21. yüzyılın kilit ülkesi olarak, hem Rusya lideri Putin hem de ABD Başkanı Trump ile yakın ilişkisi olan Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan-Türkiye'nin ağırlığı ve Türkiye'nin talepleri çok önemli pozisyonu ifade ediyor. TÜRKİYE BUGÜN, KÜRESEL VE BÖLGESEL OYUN KURAN BİR ÜLKENİN ADIDIR...
