Çin Başbakanı'nın Türkiye ziyareti oldukça verimli geçti. İki ülke bakanları kendi alanlarında toplam sekiz anlaşmaya imza attı. Somut olan anlaşmalar olduğu gibi temenninin ötesine geçmeyecek işbirliği girişimleri de var. Bilgi ve iletişim teknolojileri alanlarında işbirliği, üçüncü ülkelerde altyapı inşası ve teknik danışmanlık hizmetleri işbirliği anlaşmalarının altına imza atıldı törenle. Ama gerçekleştirilir mi, yoksa zaman zaman diğer ülkelerle yaptığımız anlaşmalar gibi rafa kalkar mı bilemeyiz.
BANKACILIK SEKTÖRÜ
Anlaşmaların içinde birisi var ki, eğer uygulamaya girerse ekonomiye katkı yapmaması mümkün değil. TL ve Yuan ile dış ticaret yapılması. Daha önce tekstilcilerin Rusya ile ruble ve TL, Birleşik Arap Emirlikleri ile dirhem cinsinden yapılan ve hacmi toplam 4 milyar dolara ulaşan bir deneyimleri bulunuyor. Şimdi Çin'le de benzer ihracat ve ithalat gerçekleştirilirse dolar euro dışı dış ticaret hacmimiz genişleyecek.
Tabii, böyle bir gelişmenin ekonomiye katkısının olabilmesi için öncelikle bazı temel koşulların da oluşması gerekiyor. Temel koşulların başında Çin bankacılık sektörünün iki ülke para birimi değişimini yapması ve ihracatçılara akreditif vermesi geliyor. Çin bankacılık kesimi ve düzenlemeleri için "tam bir kapalı kutu" desek yeridir. Bankaların Çin Merkez Bankası ile ilişkileri, yetki sınırları, Çin bankalarının diğer bankalarla yapabilecekleri iş tanımlamaları aslında tam olarak bilinmiyor. Bu yüzden,, bir Çin bankasının da TL kabul etmesi ya da TL karşılığı yuan vermesi uygulamanın önünü açacak. Aksi takdirde, Rusya'da olduğu gibi dış ticaretteki ödemelerin sadece Rusya'daki Türk bankaları yoluyla gerçekleştirilmesi ticaret hacminin oldukça sınırlı kalmasına neden olabilir.
Diğer bir temel unsur ise, iki para birimi arasında istikrarlı bir kur seyrinin olması. Dolar ve euro kur riskini bertaraf etmek için kullanılan iki para birimi arasında eğer istikrarsız ve volatilitesi yüksek kur olursa, resmen "yağmurdan kaçarken doluya tutuluveririz." Üçüncü bir koşul ise, sistem sağlıklı işleyene kadar merkez bankalarının da TL yuan işlemlerinde bankalara yardımcı olmaları.
Geçen yıl 32. Sayılı Karar'da yapılan değişiklik ile Merkez Bankası sadece kendi işlemlerinde kullandığı para birimleri için kur belirliyor. Merkez Bankası'nın belirlemediği para birimlerinde kuru ise bankalar serbestçe ilan edebiliyor. Yine de, bu karar yeterli değil. Diğer ülkenin de benzer altyapıyı hazırlaması gerekiyor.
İTHALAT YERİNE İHRACAT!
Yine de, son kriz sonrası iyice yıpranmış olan dolar ve euroyu kullanmadan, o ülkelerden kaynaklanan ve ulusal paralarına yansıyan kur risklerini üstlenmeden dış ticaret yapılması önemli bir gelişme. Doların TL karşısında değer yitirmesi Türk ürünlerinin fiyatlarını yükselttiğinden ihracatçıların rekabet güçlerini kaybetmelerine neden oluyordu. Ayrıca, ihracatın düşmesi buna karşın ithalatın artmasıyla cari açık yükseliyor ve finansmanı için yabancı sermaye ihtiyacı kaçınılmaz oluyordu.
Ulusal para birimlerini kullanarak önümüzdeki günlerde Çin ile dış ticaret yapacağız. Yani, hem ithalat hem de ihracat. Anlaşmaların ihracat kısmı güzel de, ya ithalat ne olacak? Zaten Çin'den yaptığımız ithalattan şikayetçi değil miyiz? Çin yüzünden yüzlerce aramal üreticimiz kepenk kapatmak zorunda kalmamış mıydı? Bakın, bu yıl içinde yaptığımız toplam 114 milyar dolarlık ithalatın yaklaşık 10'u Çin'den ve 82 milyar doları aramal. Dolayısıyla, bu anlaşmalardan yine Çin karlı çıkacaksa, Çin ile olan 9.5 milyar dolarlık dış ticaret açığımız daha da artacak. Bu yüzden, iki anlaşma yapmak önemli değil, önemli olan kendi anlaşmaları lehimize kullanabilmek.
