Gelişmekte olan ülkeler, küresel krizden beklenenden hızlı çıkmaları sonrasında, geçen yılın son çeyreği itibariyle ısınan ekonomilerini soğutmaya yönelik para politikalarına yönelmek zorunda kaldılar. Isınan ekonomilerin yarattığı enflasyonist baskılar yetmiyormuş gibi, son aylarda bir de yükselen petrol fiyatlarının maliyetler üzerindeki katlısı da eklendi küresel ekonomik sorunlar listesine.
MALİYET BASKISI
Gelişmiş ülkelerin bu yılda da parasal genişleme politikalarına devam kararı vermiş olmaları ve ilk 3 ayda faizleri yükseltmemeleri gelişmekte olan ülkeleri tedirgin ediyor. Çünkü, enflasyonist baskıların yanı sıra sermaye akımları yüzünden finansal istikrarlarının bozulmasına neden olacağını düşünüyorlar.
Bu iki soruna karşın hangi önlemlere başvuruyor gelişmekte olan ülkelerin merkez bankaları?
Öncelikle, enflasyonist baskılara değinelim...
2010 yılında, hızla büyüyen gelişmekte olan ekonomilerde kaçınılmaz olarak yüksek büyümelerle beraber, enflasyonist baskılar da gelmişti. Özellikle iç talebe bağlı olarak tüketimin artması, talep enflasyonlarına bir ivme verdi. Son aylarda bazı coğrafyaların siyasi çalkantılar yaşaması petrol fiyatlarının artmasına neden oldu ve sonuçta maliyet enflasyonlarına yukarı yönlü baskı oluşturdu. Tabi baskı, siyasi sorunların Libya'nın yanı sıra İran ve Suudi Arabistan'a sıçraması durumunda daha da artacak.
Son verilere göre, talep ve maliyet cephelerinden gelen baskılara rağmen enflasyon oranlarının henüz tehlike sınırına gelmediğini görebiliyoruz. Dünyanın en fazla büyüyen ülkesi Çin, geçen yılı yüzde 4.9 enflasyon oranı ile kapatmıştı. Bu yılki beklenti yüzde 5. Yani, enflasyon kısmen yatay seyir izleyecek Çin'de. BRIC ülkelerinden Brezilya ve Hindistan'da da benzer bir resim karşımıza çıkıyor. 2010 yılında enflasyon Brezilya'da yüzde 6, Hindistan'da 9.3 seviyesinde gerçekleşti. Bu yıl ise sırasıyla yüzde 6.1 ve 7.4'e yükselmesi öngörülüyor.
Enflasyonist baskıları tam anlamıyla hissetmemelerine rağmen bazı gelişmekte olan ülkeler "finansal istikrar" amacıyla parasal sıkılaştırma sürecini başlattı. Sürecin öncülüğünü Brezilya yapıyor. Brezilya Merkez Bankası birkaç aydır politika faiz oranlarını yukarı çekiyor. Bu arada, faiz geçişkenliğinin yüksek olması diğer faiz oranlarının da hızlı tepki vermesine neden oluyor. Şu anda, Brezilya, reel faizlerin en yüksek olduğu ülkelerin başında geliyor. Reel faiz oranı yüzde 5'lerin üzerinde seyrediyor. Çin Merkez Bankası da Şubat toplantısında faiz oranını 25 baz puan artırma kararı aldı. Her iki ülke için "politika faiz oranlarından" enflasyonu arındırdığımızda, reel faiz oranı Brezilya'da yüzde 4.55, Çin'de yüzde 1.85'e ulaşıyor.
AVRUPA KATILIR MI?
Genellikle, gelişmekte olan ülkelerdeki parasal sıkılaştırmalardan bahsediyoruz. Ancak, bu kervana yakın zaman içinde Avrupa Merkez Bankası da katılabilir. Başkan Trichet, önerilerinin Avrupa Komisyonu tarafından dikkate alınmamasından biraz rahatsız. Diğer taraftan hedefin yüzde 2 olmasına karşın gerçekleşen enflasyon oranı yüzde 2.4 seviyesinde. Son faiz toplantısında "Politika faiz oranını yüzde 1'de tuttuk" dedi ve bir sonraki toplantı olmasa da diğerinde faiz artırımı gelebilir anlamı çıkacak sözler sarf etti. Zaten sabit tutma kararında 3 üyenin muhalefet şerhi koyduklarını da hatırlatalım.
Haziran ayında "ikinci genişleme politikasının" sonuna gelecek FED de sonrasında ne yapacağını bilmiyor. Saçtığı dolarların hedefe ulaşmadığı herkesçe bilindiği gibi "Helikopter Ben" de farkında... Enjekte edilen paraların varlık ve emtia balonlarını şişirmekten öteye geçmediğinin...
Böylesine belirsizliklerin yaşandığı süreçte Merkez Bankası sıkılaştırmaya yönelik aksiyonlarına devam eder mi? Yanıtı yarınki yazımda vermeye çalışacağım...
