Petrol fiyatları baş ağrıtacağa benziyor

Üretimde kullanılan temel girdilerden petrol fiyatları bir süredir izlediği yatay seyirden sonra, yeniden yönünü yukarı çevirdi. Avusturya'nın Viyana kentinde toplanan petrol üreticisi ülkelerden (OPEC) üretimlerini artırma kararı beklenirken birkaç ülke dışında ne yazık ki pozitif sonuç çıkmadı. Petrol fiyatlarının yükselmesinin içinde bulunduğumuz ekonomik konjonktür açısından kritik yansımaları olacak. Öncelikle zaten yükselme eğiliminde olan enflasyonu daha da körükleyecek, daha da önemlisi para politikaları uygulamasında merkez bankalarının hareket alanlarını daraltacak.
Petrol fiyatlarının yükselmesi, gelişmekte olan ülkelerden öte gelişmiş ülkeleri zorda bırakacak. Çünkü gelişmiş ülkeler durgunluktan çıkamadı. Bu yüzden, gerek FED gerekse Avrupa Merkez Bankası, Japonya ve İngiltere merkez bankalarını da unutmayalım, iktisadi faaliyetleri canlandırmak ve potansiyel büyüme hızına ulaşmak için gevşek para politikası uyguluyor.
Böyle bir sürece petrol fiyatlarının eşlik etmesi, gelişmiş ülkelerin ekonomi gündemine bir de "stagflasyon" sorununu ekleyecek. ABD başına gelecekleri bildiği için, OPEC toplantısı öncesinde kapalı kapılar ardında baskı kurmaya çalıştı. Haksız da sayılmaz aslında. Yaklaşık 20 dolara maliyeti olan petrol, 100 doların üzerinde yüksek karlarla satılıyor. 2005'te zirve yaparak 150 dolara bile satılmıştı varil fiyatı. Petrolden kazandıkları "petro dolarları" ne yapacağını bilmeyen Körfez ülkeleri kolay karı tercih etti ve Suudi Arabistan'ın telkinlerine rağmen üretimi artırmayacaklarını duyurdular.

TEMEL SENARYOLAR
Kritik soru şu, petrol fiyatları önümüzdeki günlerde kaç dolara çıkar?
Dizginler OPEC'in elinde. Yapacakları üretim miktarları sorunun yanıtını verecek. 3 temel senaryosu var OPEC'in. Birincisi "dinamik-olağan" senaryo. Olasılığı yüksek senaryoya göre 2030'da petrol üretiminin günlük 105 milyon varil olmasını öngörüyor. İkinci senaryoya göre, küresel ekonominin büyüme hızı artar ve gelişmiş ülkeler de büyüme kervanına katılırsa, günlük üretimin 112 milyon varile yükselmesi gerekiyor. Senaryoda Uzakdoğu Asya ülkelerinin performansı ön plana çıkarılıyor. Üçüncü, biraz kötümser senaryo ise 2030'da üretimin günlük 94 milyon varile gerilemesi tahminini yapıyor.
Petrol rezervlerinin yüzde 80'ine sahip OPEC ülkelerinin arz cephesine bakış açılarına göre petrol fiyatları yüksek seviyelerini koruyacak gibi.

TAHMİNLERİ AŞTI
Hükümet geçen yıl açıkladığı "Orta Vadeli Program"da petrol fiyatlarının 84-85 dolarlarda kalmasını bekliyordu. Hükümetin tahmini şimdiden yüzde 50 oranında şaştı. Bu arada Merkez Bankası da 70-80 dolar aralığında yaptığı petrol fiyatları beklentisini 90-100 dolar seviyesine revize etmişti.
Bazı yatırım bankalarının öngörülerine baktığımızda, bu yıl petrol fiyatlarının 135 doları aşmayacağını görüyoruz. Aslında IMF ve OECD'nin küresel büyüme tahminlerine göre petrol fiyatlarının bu seviyelerin altında kalması gerekiyor. Çin'in bu yıl yüzde 8 büyüme oranına ulaşacağı göz önünde bulundurulursa petrol fiyatları 100 doların bile altında kalmalı. Peki, petrol fiyatları aşırı talep olmamasına rağmen neden yükseliyor? Sorunun birinci yanıtı OPEC'in arzı yeterince artırmaması. İkincisi, spekülatif kazanç amaçlı petrole dayalı menkul kıymetlere talep yaratılması. Zaten, spekülatörler, likidite bolluğundan nereye saldıracaklarını bilmiyor. Önce hisse senetleri ve tahvillerde balon oluşturdular. Doyma noktasına ulaşınca altın ve kıymetli madenlere yöneldiler, yetmedi emtia fiyatlarını şişirdiler.
Petrol hepsinden farklı. Enflasyon üzerindeki etkisi çok yüksek. Dolayısıyla, ithalatçı ülkelerin ABD'ye destek verip petrol fiyatlarını dizginlemeleri gerekiyor.