Cari açık yavaşlamadı, sadece kısmen yerinde saydı. Merkez Bankası Mayıs ayı ödemeler dengesi verileri piyasa beklentilerinin çok az altında kalınca ekonomi aktörleri biraz rahatladılar. Merkez Bankası rakamlarına göre, ekonomi gündeminin ilk sırasında yer alan cari açık Mayıs ayında 7.7 milyar dolar seviyesine çıkmış. Bu sonuçla 2011 yılının ilk beş ayında toplam cari açık 37.2 milyar dolar oldu. Hatırlatalım... Geçen yılın aynı döneminde cari açık toplamı 16.8 milyar dolar idi. Hani, beklenmedik para kazananlara nereden bu değirmenin suyu denir ya, işte Türkiye ekonomisinin büyümesinde suyun nereden geldiğini ödemeler dengesi verileriyle net bir şekilde görebiliyoruz.
Ödemeler dengesi analizine cari işlemlerle başlayalım...
Cari açığın ortaya çıkmasında her zaman olduğu gibi ithalatın ihracattan daha fazla seviyede artması kritik rol oynuyor. İhracat aylık 12.5 milyar dolar civarında bir trend izlerken, Mayıs ayında 11.5 milyar dolara geriliyor. Bir taraftan ihracat gerilerken, diğer taraftan ithalat önlenemez çıkışını sürdürüyor. İthalat ayılık 16 milyar dolarlık seviyesini son aylarda 20 milyar dolarlara çıkardı.
YAŞASIN İTHALAT!
Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı "Dış Ticaret Endeksleri" verileri de geldiğimiz noktayı tüm açıklığı ile gözler önüne seriyor. Mayıs ayında geçen yılın aynı dönemine göre ihracat endeksi yüzde 3.7 düşerken, ithalat endeksi yüzde 19.9 yukarı çıkmış. Detaylar daha da iç karartıcı... Tarım ve hayvancılık alanındaki ihracatımız söz konusu dönemde yüzde 16.9 azalmış. Buna karşın aynı sektördeki ithalat 11.9 artmış. Tarım ve hayvancılık cenneti olan Türkiye, bırakın ihracat yapmayı kendine yetecek tarımsal ürün ve eti elde edemiyor. Tabi bu durumda, gelsin Bulgaristan'dan tütün, gelsin Uruguay'dan büyükbaş hayvan.
Dış ticaretteki kan kaybı sadece tarımla kalmıyor. İmalat sanayi de aynı durumda ne yazık ki... İmalat alanındaki ihracat son verilere göre yüzde 2.5 gerilemiş. Ama ithalat yüzde 21.6 oranında fırlamış. Sanırım çok içinizi karattım. Aslında abarttığım kadar da değil... Hurda ithalatı yüzde 15.5 inmiş. Yani daha az hurdayı ithal etmeye başlamışız.
SICAK PARA ÇIKIYOR
Ödemeler dengesinin ikinci ana kalemi olan ve cari açığın finansmanında kullanılan sermaye hareketlerine de bir göz atalım...
Rakamlara geçmeden birkaç bilgi, yabancı sermaye reel sektöre ve mali sektöre geliyor. Reel, yani ekonomin gerçek kesimine gelen doğrudan yabancı sermayenin duruma göre ekonomiye önemli katkıları olabiliyor. Uzun vadeli yatırım yaptığı için kısa sürede çıkış yapamıyor. Bu yüzden, cari açığın doğrudan yabancı sermaye ile finanse edilmesi çok önemli. Diğer yabancı sermaye türü ise portföy yabancı sermayesi. Yani sıcak para. Adı üzerinde hemen çıkabilir. Sıcak paranın deyim yerinde ise faydasından çok zararı oluyor ekonomiye ve piyasalara.
Küresel krizden bu yana yeterli seviyede doğrudan yabancı sermaye alamıyoruz. Mayıs ayında 882 milyon dolarda kalmış giriş yapan doğrudan yabancı sermaye miktarı. 2011 yılının ilk 5 ayında ise 5.6 milyar dolarda kalmış. Sıcak parada da azalma görülüyor. Mayıs'ta 782 milyon dolar çıkış olmuş portföy yabancı sermaye yatırımlarında.
Sonuçlara göre, cari açık artarken onun finansmanında gerekli olan yabancı sermaye girişleri azalıyor. Daha açık bir ifadeyle, cari açığın finansmanı biraz zorlaşmaya başlamış diyebiliriz. Artık, cari açıkla ilgili yorum yaparken "Nasıl olsa finanse edebiliyoruz" mazeretimiz de etkisini kaybediyor. Tek çözüm, yeni hükümetin cari açığı ciddiye alan tavrını belli etmesi ve cari açığa yönelik aksiyon planını açıklaması...
