Merkez Bankası ve hükümet ekonominin ısınmadığını iddia ede dursunlar, geçen hafta gelen veriler ekonominin ısındığını hatta bayağı ısındığını gösteriyor. Önce bütçe performansı geldi, ardından istihdam rakamları açıklandı, dün ise Tüketici Güven Endeksi" sonuçları duyuruldu. Verileri yan yana getirdiğimizde ekonomi yönetimin yanılgısını görebiliyoruz.
Önce bütçe performansına değinelim...
Bu yılın ilk yarısında merkezi yönetim bütçesi yani konsolide bütçe fazla vermiş. Faizleri dışarıda tuttuğumuzda fazla 25.4 milyar TL'ye ulaşıyor. Faizleri dahil ettiğimizde ise bütçe fazlası 2.9 milyar TL'ye iniyor. Sadece rakam olarak değerlendirdiğimizde sonuç memnunluk veriyor. Ama fazlanın kaynağına indiğimizde memnuniyetin yerini "gevşememeliyiz, mali disipline devam etmeliyiz" savı alıyor.
Bütçenin satır aralarına baktığımızda fazlaya en çok iki faktör etki yapmış. Birincisi, Varlık Barışı kapsamında vergi borçları olanlar Maliye Bakanlığı'na başvurdular ve anapara ödediler. Buradan gelen katkı Haziran ayında 8 milyar TL civarında olmuş. İkinci faktör ise ithal edilen mallardan alınan dolaylı vergiler. İthalat öylesine artıyor ki, doğal olarak ithalattan elde edilen vergi geliri de yükseliyor, bütçeye önemli artı yazıyor.
DOLAYLI AĞIRLIKTA
Genel olarak, yani yurtiçi tüketimden alınan KDV, ÖTV gibi dolaylı vergilerde de belirgin bir artış söz konusu son aylarda. Çünkü banka kredileri ve kredi kartlarıyla kolay tüketim yapılabiliyor. Her tüketim de vergi olarak bütçenin gelir kalemine ekleniyor. Sonuçta, bütçe gelirlerinin yaklaşık yüzde 70'i tüketimden, kalan yüzde 30 ise gelirden geliyor. Oysa, batı normlarında bütçe geliri kompozisyonu tamamen tersidir. Çoğunluk gelir ve kurumlar vergisi gibi doğrudan vergi gelirlerinden oluşur.
Bankalar yoluyla Merkez Bankası'nın uyguladığı miktarsal sıkılaştırma ve BDDK'nın kredi hacmini baskılayıcı önlemleri sonucunda hem genel tüketim hem de ithalat çok az da olsa düşecek ikinci yarından sonra. Bir de Varlık Barışı'nın katkısı azalacak. Dolayısıyla, artık mali disiplin daha da önem kazanacak diyebiliriz.
ALIM GÜCÜ YÜKSELMİŞ!
Gelelim ikinci konuya; tüketicilerin güveninin artması.
TÜİK'in verilerini kısaca şöyle özetleyelim... Tüketiciler ekonomiye güveniyorlar ve satın alma güçlerinin arttığını düşünüyorlar. Hem mevcut durum hem de 6 ay sonrası için tüketiciler satın alma güçlerini geçmiş döneme göre 3.4 puan yükseltmişler. Bu yüzden tüketim iştahları yerinde. "Şuan ki koşullar dayanıklı tüketim malı almak için uygun mu" sorusunun yanıtını artık daha cesur veriyor anket katılımcıları. 97 puan olan yanıt son ankette 100.13 puana yükselmiş.
Deyim yerinde ise, alınan bir dizi önlem de ekonomi aktörlerinin hızını kesemiyor. Bankalararası Kart Merkezi'nin açıkladığı rakamlar gerçekten düşündürücü. Bu yılın ilk 5 ayında kredi kartı ile yapılan tüketim miktarı 110 milyar TL'ye tırmanmış. Üstelik kartlarını kullanarak 9.81 milyar TL nakit çekmişler. Bu kart kısmı. Bir de banka kısmı var... Yıl içindeki toplam kredi miktarı 623 milyar TL'yi aştı. Bunun yüzde 32'si tüketicilere ait ihtiyaç, konut ve otomobil kredileri.
Yukarıda özetlediğim veriler bize ekonominin ne kadar ısındığını net bir şekilde kanıtlıyor. Bu bağlamda, bugüne kadar Merkez Bankası ve BDDK tarafından alınan önlemlere ek yeni tedbirlere ihtiyaç olduğu gerçeği de ortaya çıkıyor. Aksi takdirde tüketim çılgınlığı cari açığı daha da yükseltecek. Diğer bir deyişle, iç tasarruf açığına yukarı yönlü baskı yapacak. Sonuçta, önlem aldık bekleyip sonuçları görelim yaklaşımı sadece zaman kaybettiriyor. Ekonomi yönetiminin senkronize olup, yapısal reformlar başta olmak üzere ekonominin ne denli ısındığını kabul edip diğer önlemleri de beraberinde alması gerekiyor.
