Merkez Bankası geçen ay bir rota değişikliğine daha gitti. Çünkü, uyguladığı para politikalarında temel aldığı senaryonun değiştiğine karar verdi. Politika faiz oranını sürpriz diyebileceğimiz bir şekilde 50 baz puan aşağı çekti. Üstelik olağanüstü toplanarak aldı bu kararı. TL zorunlu karşılık oranlarında ise bir değişikliğe gitmedi.
Merkez Bankası 2010 yılı enflasyon raporunda "gelişmiş ülkelerde alınan tedbirlerin yetersiz kalması durumunda" Senaryo III'ü uygulayabileceğini belirtmişti. Bu senaryodaki temel önerme şöyle: Son dönemlerde küresel iktisadi faaliyete dair öncü göstergelerdeki zayıflama eğilimi sürmekte, özellikle ABD ekonomisinde aşağı yönlü risklerin henüz ortadan kalkmadığına dair algılamalar güçlenmektedir. Aynı zamanda, Merkez Bankası gelişmiş ülkelerde hem reel kesimde hem de emek piyasalarındaki sorunların devam etmesinin küresel iktisadi faaliyetlerdeki toparlanmayı geciktirdiğini düşünüyor. Tabi, mali konsolidasyonun etkilerine yönelik belirsizliklerinde hızına ilişkin aşağı yönlü riskleri canlı tuttuğunu da ekliyor tespitlerine.
YUMUŞAK İNİŞ
Geçen yılın Eylül ayında yayımladığı raporda en dikkat çeken cümle şu: "Küresel ekonomideki sorunların daha da derinleşmesi ve yurt içi iktisadi faaliyetin durgunluk sürecine girmesi halinde politika faizlerinde yeni bir indirim süreci söz konusu olabilecektir."
Geçen ay Merkez Bankası küresel ekonomiyi ve Türkiye ekonomisini yukarıda verdiğim tespitleri çerçevesinde değerlendirdi ve bir süredir soğuttuğu ekonomide risklere karşın yumuşak iniş amacıyla küçük bir faiz indirimi yaptı. Politika faizinin yanı sıra iki araç daha kullanıyor Merkez Bankası. Birisi zorunlu karşılıklar diğeri kısa vadeli faiz oranları.
Şuanda politika faiz oranı yüzde 5.75. Uzun süredir yüzde 6.25 seviyesinde tutuyordu. Politika faiz oranının ne anlama geldiğini de vurgulayalım...
Merkez Bankası, piyasa aktörü mali kurumlara 7 gün vadeli repo ile fonladığında alacağı faiz oranını ifade ediyor. Düşürmesi durumunda para politikasını gevşettiği, yükselttiğinde ise sıkılaştırdığı algısı yapıyoruz. Aşağı çektiği için Merkez Bankası olası durgunluğa karşı şimdiden önlemini almış oluyor. Ben yazımı kaleme alırken Para Politikası Kurulu bu ayki toplantısını yaptı ve sonucu açıkladı. Faizler aynı seviyesinde kaldı, yeni bir indirim gelmedi. Yani, Ağustosu pas geçti. Beklentilerde bu yöndeydi zaten.
FAİZ KORİDORU
Araç bileşimlerinden kısa vadeli faiz oranlarındaki ayarlama ile Merkez Bankası "faiz koridorunu" daraltmıştı. Bir günlük borç verme faiz oranı ile borç alma faiz oranları arasında 750 baz puan fark vardı. Ancak, borç almada faiz oranı yüzde 1.5'den yüzde 5'e çıktığından borç vermede yüzde 9'da kaldığından koridor 400 baz puana geriledi. Merkez Bankası bu araç ile kısa vadeli para hareketlerindeki oynaklığı daraltmaya çalışıyor.
Son olarak üçüncü aracı zorunlu karşılıklara değinelim... Zorunlu karşılıkları ise miktarsal sıkılaştırmada kullanıyor. Özellikle mevduatların yığıldığı 1 ve 3 aylık vadelerde yüzde 16 ve yüzde 13'e çıkararak 40 milyar TL'nin üzerinde para aldı piyasalardan. Oranlarda bir değişiklik yok faiz oranlarında olduğu gibi.
Sözün özü, Merkez Bankası'nın ani bir şekilde senaryo değiştirmesinin ve bu bağlamda faiz indirimi gerçekleştirmesinin temel nedeni küresel iktisadi faaliyetlerde yavaşlama olması ve küresel belirsizliğin yükselmesi olduğunu söyleyebiliriz. Diğer taraftan, Merkez Bankası bir hazırlık daha yapmış oluyor. Faiz indirimiyle gelişmiş ülkelerde borç sorunları çözülse bile, uzun süre durgunluktan çıkamayacaklar. Bu yüzden uyguladıkları mevcut politikaları terk edemeyecekler, sıkılaştırmaya gidemeyecekler. Sonuçta, gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere sermaye akımları yeniden ivmelenebilecek. Cari açığı yukarı yönlü baskı altına alan sıcak paranın girişini engellemek için politika faiz oranı silahı aşağı yönlü kullanılabilecek.
Gerçekten Merkez Bankası laboratuvara kapanmış bilim adamları gibi alışık olunmayan politika araç bileşimi ile deney yapıyor. Bugüne kadar başarılı oldu mu? Yüzde 50-50. Heyecanla izlemeye devam edeceğiz Merkez Bankası'nı. Tabi, temennimiz başarılı olması...
