Geçen haftasonu Fed Başkanı Bernanke'nin yapacağı açıklamalar, ABD ve küresel ekonomiye bakışı, merakla beklendi. Sonuç, klasik deyimle dağ fare doğurdunun ötesine geçmedi. Alışa geldiğimiz açıklamalar. Bernanke'nin en kayda değer cümlesi şu idi: "Fed'in elinde ek parasal teşvik sağlamaya yönelik araç yelpazesi var." Gerisini siz düşünün...
Yelpazede yer alan araçlardan hangilerine başvurulacak? Geldiğimiz noktada alternatifli senaryolar nelerdir? Soruları yanıtsız kaldı. Açıkçası, Bernanke'nin de bilmediği ortada. Beyin fırtınası yapalım... Merkez Bankası gibi "araç bileşimi" uyguladığını varsayalım. Politika faiz oranı yüzde 0.25 seviyesinde. Birinci aracı kullanacak marjı yok. Zaten, Bernanke bu seviyelerin 2013 yılının ortalarına kadar korunma olasılığının yüksek olduğunu vurgulamıştı. İkinci araç faiz koridoru. Merkez Bankası, finansal istikrar ikincil hedefi için faiz koridoru aracını kullanıyor.
PEYNİR GEMİSİ
Gecelik borç alma ile verme faiz oranları arasındaki farkı ifade eden koridor kısa vadeli işlemlerde istikrar sağlıyor. Fed, politika faiz oranı olarak gecelik faizleri alıyor, Merkez Bankası gibi 7 gün vadeli repo faiz oranını değil. Son araç zorunlu karşılıkları aşağı çekerek piyasada para bırakabilir Fed. Hepsi bu...
Bernanke'nin içi boş açıklamalarından sonra Obama ile Merkel de küresel belirsizlikleri azaltmaya yönelik kararlar alabileceklerini söylediler. Telefon görüşmesinden çıkan hem fikir oldukları görüş Bernanke'nin açıklamalarından pek de farklı değil, "Gerek küresel ekonominin içinde bulunduğu zorluktan çıkmasına, gerekse büyüme ve istihdamı artırmaya yönelik önlemler alınacaktır." Yazılı bir belge var mı? Yok. Telefonda sohbetle karışık geçen diyalog sadece.
Bernanke'nin açıklamaları, Obama ve Merkel'in görüşmesinden çıkan sonuçlar, bana bizim meşhur "lafla peynir gemisi yürümez" atasözünü hatırlattı. Ama, piyasa aktörleri ne hikmetse tatmin oldular. Tabii şimdilik. Dow Jones endeksi yeniden 11 bini aştı. Almanya'da DAX endeksi de yaklaşık 200 puan artarak 64 bini aştı. İMKB'de dün tek seans yapıldı bayram nedeniyle. Yazımı kaleme alırken baktım İMKB 100 endeksi de yukarı yönlü idi.
Hemen altını çizelim. Psikolojik etki diyebileceğimiz bu gelişmeler tamamen geçici. Avrupa borç sarmalından kurtuluyor mu? Bırakın kurtulmayı, kurtulması yönünde en ufak bir sinyal var mı? Hayır. ABD ekonomisi yeterli büyüme oranına ulaşacağını gösteren bir veri mi geldi? Hayır.
Birkaç gün piyasalar yeniden terse dönerse hiç şaşırmayın. Nedenleri sorulduğunda bozuk plak gibi borçlardan, durgunluktan, bizde de cari açıktan bahsedilecektir.
Peki, lafların yerini ne almalı?
Öncelikle, hem liderlerin hem de ekonomi yöneticilerinin nasıl olsa "geçici önlemlerle" günü kurtarıyoruz refleksinden kurtulmaları ve bu bağlamda, şu an ki ekonomik koşulları ve gidişatı ciddiye almaları gerekiyor.
SOMUT ÖNLEMLER
Çünkü, ikinci bir durgunluktan kurtulmanın bedeli çok ağır olacak ve çok zaman alacak. Birinci dipte hem para hem de maliye politikalarında hareket alanı genişti. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler hızla faizleri aşağı çektiler, vergi ve kamu harcamaları ile maliye politikalarını gevşettiler. Faizlerde aşağı yönlü marj kalmadı. Özellikle de gelişmiş ülkeler için. Vergi oranları ile oynayamazlar, kamu harcamalarını artıramazlar. Lakin, en temel sorunları kamu borç çıkmazı.
Biz bayram tatilinde iken ABD büyümeye ivme verecek ve istihdam yaratacak önlemleri açıklamaya hazırlanıyor. Avrupa'da ise kamu borçlarını disipline edecek ülkeler bazında paketler gelebilir. Gerçekten uygulanabilirliği yüksek ve ayağa yere basan önlemler olursa ikinci dip olasılığı düşer. Piyasalar açısından da belirsizlik biraz olsun azalır. Konu somutlaştıktan sonra değerlendireceğim.
Ekonomi ve piyasalar bayramda bile yakamızı bırakmadı değil mi?
İyi bayramlar değerli okurlarım...
