Derecelendirme kuruluşlarının odaklandığı Türkiye ekonomisinin elini zayıflatan cari açık Mart ayında beklentilerin biraz altında gerçekleşti. Merkez Bankası verilerine göre Mart'ta cari açık 5.3 milyar dolar oldu. Bir önceki aya göre yaklaşık yüzde 10 civarında bir yükseliş gözlemlense de 3 aylık dönem baz alındığında geçen yılın ilk üç ayına göre çok az da olsa gerilemiş cari açık. Ancak, henüz büyüme hızının momentum kazanmadığı süreçte düşüşün olumlu olduğu algısını yapmamız için henüz erken.
Bu aşamada, cari açıktaki gelişmelerin olumlu algısını ileri bir zamana bırakarak, Merkez Bankası'nın yayımladığı Mart ve ilk 3 aya ait "Ödemeler dengesi"ni okumaya çalışalım...
Cari açığın beklentilerin altında gelmesinin birkaç temel nedeni var. Birincisi ve en etkin olanı, ihracattaki belirgin yükseliş... 2013 yılına 12.4 milyar dolarla başlayan ihracat, Şubat'ta 13.3 ve Mart'ta 14.2 milyar dolara çıktı. Sadece 3 ay gibi kısa sürede bile 40 milyar sınırına dayandı. Bu gidişle yıllık bazda 160 milyar doları aşabilecek toplam ihracat. İhracat yükselen hızda artarken, ithalatın yükseliş hızı ihracata göre daha düşük kalıyor. İthalat 2013'ün ilk ayını 18.2 milyar dolarla tamamladı, diğer iki ayda ise sırasıyla 18.8 ve 19.9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Bu rakamlarla 3 ayın toplam ithalatı 56.9 milyar dolara ulaştı. Bir önceki yılın eş dönemi ile karşılaştırdığımızda 2.7 milyar gibi küçük bir sıçrama yaptığını gözlemliyoruz.
SICAK PARA
İlk 3 ayda 15.9 milyar dolar büyüklüğe ulaşan cari açığın nasıl finanse edildiğini zaten biliyoruz. Ne yazık çoğunlukla doğrudan yabancı sermaye yerine sıcak para ile finanse ediliyor açık. Mart ayında 9.3 milyar dolarlık bir finansman hareketi olmuş. Bunun 597 milyon TL'si doğrudan, 2.9 milyar doları portföy yabancı sermayesi olarak gelmiş. 3 aylık dönemde Türkiye'ye giriş yapan sıcak para 7.3 milyar doları bulmuş. İlginçtir, büyük kısmı da borç senetlerine yönelmiş hisse senedinden öte.
Cari açıktan fazla yabancı sermaye girişi olduğunda doğal olarak Merkez Bankası rezerv varlıklarında da paralel olarak artış gerçekleşiyor. Ocak, Şubat ve Mart aylarında toplam rezervdeki yükseliş 7.4 milyar dolar. Tabii, rakamın tamamı fazla yabancı sermaye değil. Ağırlıklı olarak bankaların TL yükümlülüklerinin yaklaşık yüzde 90'ını döviz ile karşılamaları. Son iki aydır Merkez Bankası "rezerv opsiyon katsayılarını" yukarı çekiyor ve bankalara TL bırakıp yükümlülüklerini dolarla karşılayacak alanı genişletiyor.
Bu arada bizim meşhur "net hata ve noksan" kalemi de coşkusunu sürdürüyor. Mart ayında 1.46 milyar, 3 ayda ise 3.6 dolar seviyesinde kaynağı belli olmayan ve biraz da hata sonucu döviz gelmiş.
NOT ARTIRIM OLASILIĞI
Cari açığın sakin ve beklentiler çerçevesinde bir seyir izlemesi hemen aklımızdan bir not artırımı gelir mi sorusunun geçmesine neden oluyor. Gerek Moody's gerekse Standart and Poors her not değerlendirmesi sonucunu muhakkak cari açığa dayandırıyor. Hatta, Fitch geçen Ekim ayında Türkiye döviz cinsinden uzun vadeli kredi notunu yatırım yapılabilir seviyeye çıkardığında "cari açığa rağmen yükseltiyoruz" gibi ilginç bir notu da düşmüştü açıklama ve raporuna. Diğer iki derecelendirme kuruluşunun şöyle bir vurgusu var aslında; "Cari açığın rakam olarak aşağı gelmesi değil, yapısal iniş bizim için önemli."
Geçen hafta Moody's henüz Türkiye'nin notunu değerlendirme gündemimiz yok duyurusu yaptı. Sanki kısa süre içinde benden bir not artırımı beklemeyin mesajı idi. Siz onlara bakmayın abisi ABD aba altından sopa gösterirse bir hafta ne dediğini bile unuturlar. Abarttın demeyin S&P benzer manevrayı yapmadı mı yaklaşık bir ay önce.
Sözün özü, enerji sorunu çözülmeden cari açık ağır aksak makul marjlarda kalabilecek. Büyüme hızı yükseldiğinde de yüksek olasılıkla marjın dışına taşacak. Yani, yapısal reformsuz ancak buraya kadar...
